Wirus nieszczęścia. Plagi i choroby domu Lenartowiczów w dobie epidemii cholery w XIX-wiecznej Europie

Epidemia cholery, mająca swoje źródło w Dolinie Gangesu, dotarła do Europy w latach trzydziestych XIX wieku, by nawiedzać ją regularnie do końca stulecia. Zaraza dziesiątkowała ludzkość i spędzała sen z oczu medykom, jednak – co zaskakujące – nie zachowało się wiele relacji z epoki na temat epidemii. Jedną z nich można znaleźć w korespondencji Zofii z Szymanowskich Lenartowiczowej, podróżującej z mężem po Europie w 1865 roku, podczas kolejnego wybuchu cholery. Lata sześćdziesiąte XIX wieku były okresem wyjątkowo trudnym dla Zofii i Teofila Lenartowiczów. Pierwszą przyczyną zmartwień małżonków była ustawiczna bieda, potęgująca cierpienia wynikające z chorób, które nękały oboje. W obliczu tych nieszczęść zagrożenie cholerą nie stanowiło największego zmartwienia Lenartowiczów, co znajduje odzwierciedlenie w omawianych listach.

The cholera epidemic originating from the Ganges Valley reached Europe in the 1830s, only to plague the continent in successive bouts until the end of the century. The disease decimated the population and harrowed European physicians, though – surprisingly – not many contemporary sources describing the epidemic have been preserved. One of the few surviving accounts can be found in the letters of Zofia Lenartowicz née Szymanowska, who was travelling around Europe with her husband during the 1865 cholera outbreak. The 1860s were a particularly difficult period for Zofia and Teofil Lenartowicz. Their distress stemmed from their chronic destitution, which in turn exacerbated the suffering caused by the medical maladies experienced by both spouses. In view of this overall misery, the threat of cholera was far from the greatest worry of the Lenartowicz couple, which found a clear reflection in the content of the letters discussed in the present paper.