CAUSES OF PUBLIC DEBT AND BUDGET DEFICIT

The aim of the article is to present a problem concerning the reasons for the formation of a public debt and a budget deficit. The public debt is undoubtedly caused by the excessive costs that may arise, for example, because of the militarization of the economy, excessive administration or high social benefits. However, the reasons of too low taxes and other public revenues may be very numerous - from too low effective tax rates through ineffec-tive and tax collection system to narrowing the tax base caused by the falling level of gross domestic product production. The main reason for the public deficit is a failure to adjust the size of public expenditure to the profitability of the economy. This maladjust-ment may have a permanent character resulting from the tendency to excessive expansion of public expenditure. It may also have a short-term character related to the alternate nature of over-expand economic development, which is expressed in the business cycle. The low efficiency of public spending, low efficiency of public debt collection and the burden on budgetary expenditure costs of existing debt can be distinguished among the other sources and causes of the public deficit.

Celem artykułu jest przedstawienie problemu dotyczącego przyczyn powstawania długu publicznego i deficytu budżetowego. Przyczyną powstania długu publicznego niewątpliwie są nadmierne wydatki, które mogą być spowodowane np. militaryzacją gospodarki, rozbudowana administracją czy też wysokimi transferami socjalnymi. Rzadziej natomiast zbyt niskie podatki i inne dochody publiczne, których przyczyny mogą być bardzo liczne, od zbyt niskich efektywnych stawek podatkowych poprzez nieefektywny i mało skuteczny system ściągania podatków, do zawężenia bazy podatkowej spowodowanej spadającym poziomem produkcji produktu krajowego brutto. Główną przyczyną deficytu publicznego jest niedostosowanie rozmiarów wydatków publicznych do możliwości dochodowych gospodarki. Niedostosowanie to może mieć charakter trwały wynikający z tendencji do nadmiernego rozbudowania wydatków publicznych. Może mieć to również niedostosowanie krótkookresowe związane z przemiennym charakterem rozwoju gospodarczego, co się wyraża w cyklu koniunkturalnym. Wśród pozostałych źródeł i przyczyn deficytu publicznego wyróżniamy: niską efektywność wydatkowania publicznego, niską skuteczność ściągania należności publicznych oraz obciążenie wydatków budżetowych kosztami już istniejącego długu publicznego.