Ekstremizm polityczny w postawie Andersa Behringa Breivika – próba analizy wpływu czynników psychologicznych

Zamachy przeprowadzone 22 lipca 2011 r. przez Andersa Behringa Breivika w Oslo oraz na wyspie Utoya, wymierzone w członków norweskiej lewicowej Partii Pracy, są ucieleśnieniem aktów terrorystycznych typu lone wolf. Anders Breivik stał się protoplastą i symbolem nowożytnego terroryzmu, a jego wskazówki zawarte w manifeście stały się swoistym drogowskazem dla późniejszych zamachowców. Z jego dorobku zaczerpnął chociażby Brenton Tarrant, który w 2019 r. przeprowadził zamach w Christchurch w Nowej Zelandii. Przyczyny zamachu analizować można na wielu płaszczyznach, od politycznych – jego krytyki lewicowo-liberalnych władz europejskich oraz zamiłowania do doktryn konserwatywnych, w szczególności monarchii, krytyki marksizmu, radykalnego feminizmu oraz wpływu szkoły frankfurckiej na współczesne ośrodki nauki, po płaszczyznę społeczną – analizie poddawana jest jego ksenofobiczna oraz rasistowska postawa względem innowierców oraz mniejszości etnicznych i narodowych, przez problematykę dysfunkcyjności systemów bezpieczeństwa wewnętrznego, narodowego oraz międzynarodowego. Sam Breivik w swoim manifeście – 2083 A European Declaration of Independence motywuje swoje działania biernością, a nawet przyzwoleniem ówczesnych europejskich ośrodków władzy na masowe migracje muzułmanów, które według niego zagrażały jedności chrześcijańskiej Europy. Jednakże literatura przedmiotu często pomija czynniki psychologiczne, które – jak wynika z poniższej analizy – odegrały znaczną rolę w kształtowaniu autorytarnej, ksenofobicznej oraz ekstremistycznej osobowości zamachowca. Jednym z najważniejszych okresów kształtowania osobowości jest wczesne dzieciństwo. Zaburzenia w tym okresie życia niewątpliwie wpłynęły na późniejsze losy Breivika.

Terrorist attempts carried out on 22nd of July, 2011 by Anders Behring Breivik in Oslo and on Utoya island, targeting members of the Norwegian left-wing Labour Party, are the embodiment of “lone wolf” terrorist acts. Anders Breivik became an ancestor and a symbol of modern terrorism and was a model for the next terrorists, for example Brenton Tarrant followed his tips to prepare his own terrorist attack in New Zealand. We can analyze the reasons for the attack on many levels, from political – his criticism of the left-liberal European authorities and his passion for conservative doctrines, particularly monarchy, criticism of Marxism, radical feminism and the influence of the Frankfurt School on contemporary centers of science. On the social level – his xenophobic and racist attitude against dissenters, ethnic and national minorities is analyzed through the issues of dysfunctional systems of internal, national and international security. In his manifesto – 2083 A European Declaration of Independence, he motivates his actions with passivity and even with the consent of the contemporary European authorities, to the mass migrations of Muslims, which according to him, threatened the Christian unity of Europe. However, the literature of the subject often ignores psychological factors, which, as the analysis below shows, played a significant role in molding the authoritarian, xenophobic and extremist personality of the Norwegian. The main goal of the article is to analyze the biography of the attacker and his manifesto in order to identify those psychological factors that influenced development of extremist attributes of the terrorist. One of the most important periods of personality formation is early childhood. Disruptions in this part of life undoubtably influenced the fate of Anders Behring Breivik.