Ocena skuteczności mechanizmów obronnych krtani u chorych z jatrogennym, jednostronnym porażeniem krtani

Wstęp: Pooperacyjne uszkodzenie nerwów krtaniowych może powodować zaburzenie funkcji obronnej krtani w czasie połykania i – tym samym – przyczyniać się do wystąpienia dysfagii ustno-gardłowej. Cel: Celem pracy była ocena skuteczności mechanizmów obronnych u pacjentów z porażeniem jatrogennym, jednostronnym krtani, zarówno wśród chorych z porażeniami izolowanymi nerwów krtaniowych, jak i w porażeniach wielonerwowych. Część prospektywna badania (etap 2) została przerwana ze względu na pandemię COVID-19 (ang. coronavirus disease 2019) Materiał i metoda: Etap 1: Retrospektywna analiza raportów z badań endoskopowej oceny zaburzeń połykania (ang. Fiberoptic endoscopic evaluation of swallowing; FEES) u chorych z jednostronnym porażeniem krtani (n = 99) pod kątem oceny występowania zaburzeń w fazie gardłowej: penetracji lub aspiracji śliny i treści pokarmowych. Etap 2: Prospektywna analiza wyników ankiety przesiewowej EAT-10 oraz raportów (n = 12) z badań FEES wykonanych we wczesnym okresie pooperacyjnym (do 7 dni od zbiegu) u pacjentów z jatrogennym porażeniem nerwu X. Oceniano: zachowanie czucia w obrębie krtani, efektywność oczyszczania z zalegających i/lub penetrujących treści do krtani i gardła dolnego – próba kaszlu i parcia, występowanie ruchu retrofleksji nagłośni – obecność „white out”; ocena w skali penetracji-aspiracji (PAS) dla diety regularnej według IDDSI (ST 0; ST 7). Wyniki: Etap 1: Penetracje lub aspiracje stwierdzono u 65% pacjentów; u 29% chorych były to „ciche zaburzenia”. Penetracje lub aspiracje śliny dotyczyły 60% pacjentów. Wśród osób, u których wystąpiły „ciche zaburzenia”, 20% miało izolowane porażenie n. X, a 79% porażenia wielonerwowe. Poziom 2–8 w skali PAS stwierdzono u 65% chorych. Etap 2: 11/12 chorych uzyskało wynik kwestionariusza EAT 10 >=3. Wydłużenie „white out” oraz zaburzenia czucia stwierdzono u 75% osób, a nieefektywny kaszel u 33%. W próbach oralnych stwierdzono: zalegania (50% ST 7), przedwczesne połykanie (8% ST0), penetracje (33% ST0, 8% ST7) i aspiracje (16% ST0, 8% ST7). Najczęściej łączono techniki adaptacyjne i kompensacyjne (66%), a wśród technik kompensacyjnych dominował obrót głowy w stronę porażoną. Wnioski: U co 6 pacjenta z jatrogennym porażeniem krtani, we wczesnym okresie po operacji występują aspiracje płynów niezagęszczonych, a u co 3 pacjenta mamy do czynienia z penetracjami tychże treści do krtani. Wskazana jest więc poprawa komfortu związanego z jakością życia zależną od połykania oraz profilaktyka powikłań dysfagii w badanej grupie. W związku z tym zasadne jest poszerzenie diagnostyki o kliniczną ocenę połykania i kwalifikację chorych do badania FEES