Walerii Tarnowskiej fascynacja włoską rzeźbą w podróży po Italii 1803–1804

Artykuł dotyczy podróży po Włoszech, którą hrabina Waleria Tarnowska odbyła w latach 1803–1804 i jej stosunku do oglądanych tam dzieł rzeźby. W prowadzonym wówczas dzienniczku, będącym podstawą przedstawionych tu rozważań, notowała opisy zabytków i zbiorów sztuki, zamieszczała wzmianki o poznanych artystach i o zakupach robionych w ich pracowniach, a także swoje wrażenia i oceny. Pierwszoplanową pozycję w tych zapisach zajmowała twórczość Antonia Canovy, z którym Tarnowska nawiązała bliskie stosunki. Podczas pobytu w Rzymie nabyła za ogromną sumę jedno z jego najsłynniejszych dzieł – posąg Perseusza (obecnie w zbiorach The Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku), będący najpewniej nie repliką, jak się powszechnie sądzi, ale pierwszym egzemplarzem statui stojącej w Watykanie. Tarnowska rzeźbą interesowała się mniej niż malarstwem, ale obejrzała i uwzględniła w swoich zapiskach imponującą liczbę rzeźb, dążyła do podania możliwie pełnej o nich wiedzy i notowała odczucia, jakie w niej wzbudzały. Jej dzienniczek, interesujący przykład dokumentowania doświadczeń z włoskich wojaży przez przedstawicieli ówczesnych europejskich elit, jest cennym i oryginalnym świadectwem podróżopisarstwa końca XVIII i początków XIX w.

The article concerns the journey to Italy which Countess Waleria Tarnowska made in 1803–1804 and her attitude to the works of sculpture she saw there. In the diary she kept during her travels, which on the considerations presented here are based, she noted down descriptions of monuments and art collections, included references to artists she met and purchases made in their studios, as well as her own artistic impressions. The principal place in these notes is held by the oeuvre of Antonio Canova, with whom Tarnowska established a close relationship. During her stay in Rome, she acquired, for a huge sum of money, one of his most famous works: a statue of Perseus (now in the collection of the Metropolitan Museum of Art in New York), which is probably not a replica, as is commonly believed, but a prime version of the statue now at the Vatican. Tarnowska was less interested in sculpture than in painting, but she viewed, and included in her records, an impressive number of sculptures, aiming to give as complete an information on them as possible and noting the feelings that their viewing aroused in her. Her diary is an interesting example of the documentation of experiences gained during Italian sojourns by members of the European elite of the time and a rarity in the context of late 18th- and early 19th-century travel writing.