Kto jest potworem? Znaki przemocy w Tokijskiej opowieści Yasujirō Ozu i Monster Hirokazu Koreedy

Autorka analizuje różne formy przemocy w japońskiej kulturze i kinematografii, zestawiając subtelną przemoc ukazaną w filmach Yasujirō Ozu, takich jak Tokijska opowieść (Tōkyō Monogatari, 1953), z bardziej otwartymi przedstawieniami we współczesnym kinie, np. w Monster (Kaibutsu, 2023) i Złodziejaszkach (Manbiki Kazoku, 2018) Hirokazu Koreedy. W dziełach Ozu przemoc wyraża się w milczeniu i presji wynikającej m.in. z konfucjańskich norm, co obrazuje napięcie między tradycyjnymi wartościami a procesem modernizacji powojennej Japonii. Filmy Koreedy skupiają się na jawnych formach przemocy, kryzysie instytucji oraz wykluczeniu społecznym, ukazując, jak zniszczone struktury symboliczne prowadzą do alienacji i chaosu. Autorka porusza również temat wyobraźni posttraumatycznej, analizując, w jaki sposób współcześni japońscy twórcy filmowi wykorzystują język kina do przetwarzania traumy zbiorowej i indywidualnej.

The article analyses various forms of violence in Japanese culture and cinema, juxtaposing the subtle violence depicted in Yasujirō Ozu’s films, such as Tokyo Story from the 1950s, with the more explicit representations of violence in contemporary cinema, exemplified by Hirokazu Koreeda’s Monster (2023) and Shoplifters (2018). In Ozu’s works, violence is expressed through silence and the pressure stemming from Confucian norms, illustrating the tension between traditional values and Japan’s postwar modernization. Koreeda’s films, on the other hand, focus on overt violence, institutional crises, and social exclusion, showing how the collapse of symbolic structures leads to alienation and chaos. The author also explores the topic of post-traumatic imagination, analysing how contemporary Japanese filmmakers use the language of cinema to process both collective and individual trauma.