Pierwszy polski film fabularny. Les Martyrs de la Pologne – Pruska kultura (1908)

Hendrykowscy opowiadają o odnalezionym przez nich we wrześniu 2000 r., w podparyskim archiwum Bois d’Arcy, filmie zatytułowanym Les Martyrs de la Pologne (w polskiej literaturze przedmiotu znanym pod tytułem Pruska kultura). Odnalezienie tego filmu każe podważyć jeden z sądów dotyczących najwcześniejszego okresu naszej kinematografii, mówiący, że pierwszym polskim filmem fabularnym jest zrealizowany w 1908 r. Antoś pierwszy raz w Warszawie. O filmie tym w 1907 roku Walter Panofsky pisał, że przedstawiał on brutalne wysiedlanie chłopów polskich przez Hakatę i ich bunt krwawo poskromiony przez pruskich żołdaków i że film kończył się apoteozą - modlącym się Polakom ukazywał się na niebie biały orzeł. Hendrykowscy podkreślają, że film ten był jedną z pierwszych prób opowiedzenia światu, za pośrednictwem ożywionej fotografii, o nieistniejącej Polsce i o Polakach uwikłanych w dramatyczną historię. Autorzy opisują składający się z 12 epizodów ośmiominutowy film ujęcie po ujęciu. Zarysowują też kontekst historyczny jego fabuły, szukają odpowiedzi na pytanie: Kto, dlaczego i dla jakiej publiczności zdecydował się zrealizować ten film? Opisują okoliczności w jakich pokazywany był w Warszawie w roku 1914, oraz z perspektywy genologicznej wpisują go w ówczesny model kina światowego poruszającego aktualne tematy społeczno-polityczne.

The authors write about a film rediscovered by them in September 2000, in the French archive Bois d'Arcy. The film is entitled Les Martyrs de la Pologne, but in Polish film studies is known as Prussian Culture (Pruska kultura). This discovery questioned the previously held opinion that the earliest Polish film is the Antos' First Visit in Warsaw (Antos pierwszy raz w Warszawie, 1908). Walter Panofsky was writing in 1907 about the Prussian Culture. According to him it portrayed brutal resettlement of Polish peasants by Hakata and the peasant rebellion that was later viciously crushed by the Prussian army. The film ended with an apotheosis - a white eagle that appeared to Poles at prayer. According to Hendrykowskis this film was one of the first attempts of informing the world, using the medium of film, about non existent Poland and the dramatic history of Poles. The eight minute film consists of 12 episodes. The authors of the article also describe the historical context of the film, and try to answer the question: who and why made this film? And who were the target audience? They describe the context and circumstances in which the film was first shown in Warsaw in 1914, and place the film within the context of world cinema of the time, dealing with socio-political issues.