Poezja, mitologia i ideologia. Obraz dziecka w twórczości filmowej Arūnasa Žebriūnasa

Autorka podejmuje się próby opisu specyficznego świata filmów dziecięcych litewskiego reżysera Arūnasa Žebriūnasa. Analiza dotyczy trzech najciekawszych dzieł artysty zrealizowanych w Litewskim Studiu Filmowym: Ostatni strzał (Paskutinis šūvis, 1959), Dziewczynka i echo (Mergaitė ir aidas, 1964), Ślicznotka (Gražuolė, 1969). Autorka ukazuje kontekst formowania się filmów w systemie ideologicznych wymogów, omawia poetycko-formalny styl wizualny filmów oraz opisuje obraz dziecka o szczególnej wyobraźni, wrażliwości i liryzmie. Dokładne przyjrzenie się filmom pozwala stwierdzić, że forma i poetycka stylistyka filmów były wynikiem nastrojów odwilżowych i estetycznych zmian formalnych w kinematografii sowieckiej, a dominujący w filmach szczególny punkt widzenia z perspektywy dziecka odsłaniał prawdy, które w inny sposób, w innej konwencji byłoby znacznie trudniej wyrazić. Symboliczny język filmów litewskiego reżysera poświadczał, że i dziecięcy bohater może być znakomitym narzędziem perswazji, metaforą współczesnych faktów dziejowych, że cechuje go tajemniczość i przynależność do kręgu mitów.

The author attempts to describe the specific film world of Lithuanian children’s film director Arünas Źebriunas. The analysis covers three most significant works of the artist completed in the Lithuanian Film Studio: Last shot (Paskutinis süvis, 1959), Girl and the echo (Mergaite ir aidas, 1964), and Belle (Grazuole, 1969). The author shows the ideological requirements which shaped the context in which the films were formed, she discusses the visual style of the films that combines poetry with formality, and describes the image of the child that is imaginative, sensitive and lyrical. Careful examination of the films leads to the conclusion that the form and style of poetic films were the result of political thaw and formal and aesthetic changes in the Soviet cinema, and that the child’s perspective that dominates in the films reveals truths, that otherwise, in another convention would be much more difficult to express. The symbolic language of the Lithuanian film director testifies that the child’s character can be a powerful tool of persuasion, a metaphor of modern historical facts, and that it is characterised by secrecy and certain mythical character.