Życie codzienne internowanych żołnierzy Armii URL w Kaliszu w latach 1921–1924 (według materiałów z archiwów polskich i ukraińskich)

W artykule omówiono okoliczności i warunki pobytu internowanych ukraińskich żołnierzy w obozie w Kaliszu w latach 1921–1924. Dzięki szerokiej kwerendzie ustalono, że w początkowym okresie internowani zmagali się z poważnymi trudnościami bytowymi, które były spowodowane brakiem środków materialnych. Mimo tego żołnierze starali się prowadzić działalność kulturalną i edukacyjną, w tym organizowali wiele grup oświatowych, zarówno o specjalizacji wojskowej, jak i o charakterze ogólnokształcącym. Ważną częścią obozowego życia codziennego była działalność zespołów kulturalnych i artystycznych, których występy sprzyjały duchowemu jednoczeniu się ukraińskich żołnierzy. Funkcjonowanie placówek oświatowych i kulturalnych było możliwe dzięki pomocy, która płynęła od międzynarodowych organizacji charytatywnych, oraz datkom od ukraińskich darczyńców. Dzięki temu wsparciu internowani potrafili również zaadaptować się do nowych warunków życia na obczyźnie, a niektórym – po nauce nowego – zawodu udało się nawet znaleźć pracę w Polsce. Przez cały okres istnienia obóz w Kaliszu odgrywał także dla internowanych ukraińskich żołnierzy rolę ośrodka wojskowej organizacji, w którym pielęgnowano tradycje Armii URL.

This article discusses the circumstances and conditions of the stay of interned Ukrainian soldiers in the camp in Kalisz from 1921–1924. Thanks to an extensive search, it was established that in the initial period the internees struggled with serious difficulties in subsistence, caused by a lack of material resources. Despite this, the soldiers tried to promote cultural and educational activities, including the organisation of many didactic groups, both with a military specialisation and also a general educational nature. An important part of everyday life in the camp was the activity of cultural and artistic groups, whose performances contributed to the spiritual unity of the Ukrainian soldiers. The functioning of educational and cultural arms was possible thanks to the aid that came from international charitable organisations as well as donations from Ukrainian benefactors. Thanks to this humanitarian support, the internees were also able to adapt to new living conditions in exile, and some of them, after learning a new occupation, even managed to find work in Poland. Throughout its existence, the Kalisz camp also played the role of a centre of military organisation for the interned Ukrainian oldiers, where the traditions of the UNR Army were nurtured.