Artykuł zawiera wstępne wyniki badań nad przemianą związków organicznych
i biogennych w małym zbiorniku wodnym. Jako obiekt badań wybrano położony
na rzece Czystej zbiornik Górny Młyn k. Końskich (pow. konecki, woj.
świętokrzyskie). Podstawą do analizy były badania hydrochemiczne, obejmujące
pomiary objętości wody dopływającej i odpływającej ze zbiornika oraz oznaczanie
ich składu chemicznego. Przeprowadzono je w okresie od maja do lipca 2006 roku,
realizując w tym czasie w sumie sześć serii pomiarowych. W pobranych próbkach
wody oznaczano w laboratorium metodami referencyjnymi następujące
wskaźniki zanieczyszczeń: BZT5, P-PO4, N-NH4, N-NO2 i N-NO3. W wyniku
przeprowadzonych pomiarów hydrometrycznych ustalono, że podstawowym źródłem
alimentacji badanego zbiornika jest położony powyżej zbiornik Szabelnia,
z którego dopływ wody do zbiornika Górny Młyn wahał się w przedziale od 0,003
do 0,120 m3⋅s-1. Uwzględniając także niewielki ciek „bez nazwy”, w sumie do
zbiornika dopływało w czasie prowadzenia badań średnio 0, 055 m3⋅s-1, a odpływało
średnio 0,051 m3⋅s-1.
Decydujący wpływ na jakość wód dopływających i odpływających z badanego
zbiornika miały przede wszystkim stężenia azotu azotynowego, które kilkakrotnie
(zwłaszcza w przypadku wód zasilających) przekraczały dopuszczalną
granicę 1,000 mgN-NO2⋅dm-3, ustaloną w obowiązujących przepisach dla ostatniej,
V klasy czystości. Pozostałe oznaczane wskaźniki mieściły się w granicach
I lub co najwyżej II klasy czystości. Stwierdzono, że zbiornik zatrzymywał, wnoszone
wraz z dopływającymi do niego wodami, ładunki związków organicznych
oraz związków fosforu i azotu. Wody odpływające ze zbiornika zawierały średnio
o 1,200 kg⋅d-1 (9,0%) mniej związków organicznych, o 0,182 kg⋅d-1 (51,0%) mniej
P-PO4, o 3,080 kg⋅d-1 (99,0%) mniej N-NH4, o 11,349 kg⋅d-1 (68,0%) mniej N-NO2 i o 1,302 kg⋅d-1 (81%) mniej N-NO3. Ta retencyjna funkcja jaką spełniał zbiornik
w stosunku do dostarczanych do niego ładunków biogenów stanowi poważne zagrożenie
dla eutrofizacji magazynowanej w nim wody. Zagrożenie to potwierdzają
obliczone dla niego wielkości ładunku dopuszczalnego i niebezpiecznego dla fosforu
i azotu. W czasie realizowanych badań zatrzymany w zbiorniku wodnym
Górny Młyn ładunek fosforu (3,370 mgP⋅m-2⋅d-1) był około 3 razy wyższy od dopuszczalnego
oraz około 1,5 razy wyższy od niebezpiecznego. Z kolei zatrzymany
w tym samym czasie ładunek azotu, stanowiący sumę ładunków oznaczanych jego
form mineralnych (291,315 mgN⋅m-2⋅d-1), był wyższy o około 19 razy od dopuszczalnego
i 10 razy wyższy od niebezpiecznego.
The paper contains preliminary results of investigations on transformations
of organic and biogenic compounds in small water reservoir. The reservoir Górny
Młyn near Końskie (Świętokrzyskie District) located on the Czysta river was chosen
as an object of investigations. The bases of analysis were hydrological and
chemical investigations covering measurements of water volume inflowing and
flowing from the reservoir as well as determination of its chemical composition.
The investigations which covered six measurements series were carried out between
May and July in the year 2006. The following indicators of pollution were
determined in laboratory by means of reference methods in taken samples of water:
BOD2, P-PO4, N-NH4, N-NO2 and N-NO3. Hydrometric measurements showed
that the main source of alimentation of investigated reservoir is the reservoir
Szawelnia located above, from which inflow to the Górny Młyn reservoir fluctuated
between 0,003 do 0,120 m3⋅s-1. Taking into account small stream „without
name”, the total amount of water inflowing to the reservoit during investigations
was on an average 0, 055 m3⋅s-1, while the amount of flowing from the reservoir
was on an average 0,051 m3⋅s-1.
The crucial influence on quality of water inflowing and flowing from the
decanter had concentration of nitrite nitrogen, which several times exceeded permitted
limit 1,000 mgN-NO2⋅dm-3, determined for in obligatory law for the lowest
V purity class. The remaining determined indicators were located in limits for the
highest I, or at least for II purity class. It was stated that reservoir held carrying in
together with inflowing water charges of organic compounds and compounds of
phosphorus and nitrogen. Water flowing from the reservoir contained on an average
1,200 kg⋅d-1 (9,0%) of organic compounds less, of 0,182 kg⋅d-1 (51,0%) P-PO4
less, of 3,080 kg⋅d-1 (99,0%) N-NH4, less, 11,349 kg⋅d-1 (68,0%) N-NO2 less and
1,302 kg⋅d-1 (81%)j N-NO3 less. This retention function the reservoir performed relating
to delivered charges of biogenic compounds is the serious threat for eutrophication
of water which is stored. The threat is confirmed by calculated quantities
of permitted and dangerous charge for phosphorus and nitrogen. During
investigations the charge of phosphorus (3,370 mgP⋅m-2⋅d-1) held in the reservoir
Górny Młyn was about three times higher than the permission one and about 1,5
times higher then dangerous one. On the other hand the charge of nitrogen held
which is the sum of charges determined its mineral forms (291,315 mgN⋅m-2⋅d-1),
was about 19 times higher than the permitted one and 10 times higher the the dangerous
ones.
