Wpływ drogi o dużym natężeniu ruchu na cechy fizyczne igieł sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.)

Ruch samochodowy generuje zanieczyszczenia chemiczne, które mogą mieć wpływ na stan zdrowotny drzewostanów. Jako czuły indykator stanu środowiska przyrodniczego uznaje się aparat asymilacyjny sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.), którego jakość jest ściśle skorelowana ze stanem zdrowotnym drzewostanu. Kumulacja i biosorpcja metali ciężkich np. chromu może prowadzić do redukcji długości i powierzchni oraz deformacji igieł. Jako miarę reakcji na negatywne oddziaływanie drogi przyjęto podstawowe cechy fizyczne igieł sosnowych (długość i masę). Badaniami objęto młodnik sosnowy rosnący w sąsiedztwie drogi krajowej nr 5 na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego. Igły (jednoroczne i dwuletnie) pobierano z drzewek rosnących w transektach oddalonych od drogi o 20 m, 40 m i 60 m. Badania morfometryczne wykonano na zeskanowanych igłach przy użyciu programu „DigiShape”. Do analizy rezultatów badań zastosowano analizę wariancji dla modelu klasyfikacji dwuczynnikowej, w której uwzględniono rocznik igieł (czynnik A) oraz odległość transektu od drogi (czynnik B). Badania wykazały, że igły pobrane z drzew rosnących w obrębie transektu oddalonego o 60 m od drogi charakteryzowały się istotnie większymi wartościami mas i długości od igieł pobranych z drzew rosnących w ramach transektów oddalonych o 40 m i o 20 m od drogi. Igły zebrane z drzewek rosnących na transektach oddalonych o 20 m i o 40 m od drogi różniły się od siebie nieznacznie. Istotny negatywny wpływ oddziaływania szlaku komunikacyjnego na masę i długość aparatu asymilacyjnego sosny zwyczajnej stwierdzono w pasie o szerokości ok. 40 m.

Road transportation causes chemical pollution which may affect health of forest stands. The assimilative organs of Scots Pine (Pinus sylvestris L.) are usually considered as a sensitive indicator of the environment quality, since quality of pine needles is a factor strongly determining tree stand health as a whole. Accumulation and biosorption of toxic metal compounds e.g. chromium compounds concentration can often result in deformation of needle or shortening of needle length. Length and weight of needles were assigned as the benchmark factor of reaction to pollution cased by road transportation. Experimental plots were placed in sapling stands growing along state road no. 5 crossing the National Park of Wielkopolska (located in the western part of the Polish Lowland). The needles (one- and two-year specimen) were extracted from transects set in range of 20, 40 and 60 m distance from the road. Morphometric measurements were performed on scanned needles with application of digShape software. Two-factor variance analysis was employed (factor A age of needle and factor B distance from the road). The needles extracted from trees growing on transect located 60 m away from the road returned significantly higher mass and length values than the needles extracted from the transects spreading 40 or 20 m away from the road. The significant difference between measurement results acquired form the transects located 20 and 40 m away from the road was not identified. Thus, the zone of strong pollution impact was recognized as a strip stretching up to 40 m away from the road.