Powrót do ascezy. Rekapitulacja etycznego znaczenia w kontekście poglądów Henryka Elzenberga

Istnieje szczególny rodzaj ascezy, który umożliwia powrót jej znaczenia wobec nadmiaru i przesytu obecnego w wielu współczesnych obszarach ludzkiej aktywności. Jest to asceza etyczna, która obecna była w poglądach Henryka Elzenberga jako pogłębione moralnie, regularne ćwiczenie się w uważności na obecność wartości w świecie. W oparciu o poglądy Elzenberga na etykę wyrzeczenia oraz inspirując się greckim rodowodem terminu áskesis, chcę przywołać taki sens ascezy, który byłby uzasadniony etycznie i oznaczałby trudną sztukę trenowania swoich moralnych kompetencji. Podejście takie podkreśla walory ascetycznych ćwiczeń dla doskonalącego rozwoju człowieka oraz jego postaw względem wartości. Asceza nie jest więc tu formą kontry dla konsumpcyjnych problemów współczesności, ale raczej metodą kształtowania w człowieku świadomości aksjologicznej, która w sposób trwały zmienia podejście do najważniejszych pytań, ze szczególnym uwzględnieniem pytania, czym jest wartość.

There is a special kind of asceticism that makes it possible to return its meaning to the excess and satiety present in many contemporary areas of human activity. It is an ethical asceticism that was present in Henryk Elzenberg’s views as a morally deepened, regular exercise of mindfulness for the presence of values the world. Based on Elzenberg’s views on the ethics of renunciation and inspired by the Greek origin of the term áskesis, I want to recall a sense of asceticism that would be ethically justified and would mean the difficult art of training one’s moral competences. Such an approach emphasizes the value of ascetic exercises for perfecting human development and attitudes towards values. Thus, asceticism is not a form of counter to the problems of contemporary consumption, but rather a method of shaping axiological awareness in man, which permanently changes the approach to the most important questions, with particular emphasis on the question of what value is.