Poziom kompetencji fonologicznej u dzieci z przedszkoli tradycyjnych oraz przedszkoli Montessori

Wrażliwość fonetyczna jest istotnym elementem kompetencji ogólnych, które warunkują efektywne nabywanie różnorodnych umiejętności oraz stanowi podstawę dla kształtowania kompetencji fonologicznej danego języka. U dzieci wraz z wiekem obserwuje się wzrost umiejętności prawidłowego spostrzegania cząstek fonologicznych. Dzięki dobrze rozwiniętemu słuchowi fonemowemu dziecko jest w stanie rozumieć wyrazy, wyróżniać sylaby i głoski z ciągu fonicznego, co stanowi bazę do nabywania umiejętności czytania oraz pisania. Dlatego ważne jest zbadanie rozwoju kompetencji fonologicznych u dzieci uczęszczających do przedszkoli Montessori oraz przedszkoli tradycyjnych, aby sprawdzić, czy występują istotne różnice w rozwoju analizy i syntezy wyrazowej w obu grupach. Celem badań było porównanie kompetencji fonologicznych, szczególnie analizy i syntezy głoskowej oraz sylabowej, u dzieci uczęszczających do przedszkoli tradycyjnych oraz przedszkoli Montessori. W badaniach wykorzystano test analizy i syntezy słuchowej wyrazów Ireny Styczek. Badania przeprowadzone wśród dzieci z przedszkoli tradycyjnych oraz przedszkoli Montessori w trzech grupach wiekowych wykazały statystycznie istotne różnice w pięciu badanych zakresach: wyróżnianie spółgłoski w wygłosie, identyfikowanie samogłoski w nagłosie, wyróżnianie samogłoski w wygłosie, analizie głoskowej oraz syntezie głoskowej. Wyniki badań wykazały osiąganie lepszych rezultatów w każdej grupie wiekowej przez dzieci z przedszkoli Montessori. Wskazuje to na istotną rolę w budowaniu kompetencji fonologicznej, w szczególności dotyczącej analizy i syntezy słuchowej, materiałów rozwojowych Montessori oraz określonych ćwiczeń.

Phonetic sensitivity constitutes a crucial component of general competencies that facilitate the effective acquisition of various skills and form the foundation for the development of phonological competence in a given language. As children mature, their ability to accurately discern phonological elements improves notably. Well-developed phonemic awareness enables children to comprehend words and distinguish syllables and phonemes within phonetic sequences—an essential foundation for acquiring reading and writing skills. Consequently, it is worthwhile to examine the development of phonological competence in children attending Montessori and traditional preschools in order to determine whether significant differences emerge in the their word analysis and synthesis between the two groups. This study aimed to compare phonological competence in terms of phoneme and syllable analysis and synthesis between children attending traditional preschools and those enrolled in Montessori preschools. Irena Styczek’s test was employed to assess auditory word analysis and synthesis. The research, conducted among children from three age groups in both traditional and Montessori preschools, revealed statistically significant differences in five areas: identifying the consonant in the final position of a word, recognizing the initial consonant-vowel structure, distinguishing the final vowel, and performing both phoneme analysis and synthesis. The findings demonstrated that children from Montessori preschools outperformed their peers from traditional preschools across all age groups, highlighting the important role of Montessori developmental materials and targeted exercises play in building phonological competence, particularly in auditory analysis and synthesis.