Consciousness and the Preservation of the Environment: A Panpsychist Perspective

The environmental crisis confronting humanity demands not only technological solutions but also a profound philosophical reimagining of our relationship with nature. This paper examines how panpsychism, the philosophical position that consciousness or mentality is fundamental and ubiquitous throughout the universe, offers valuable resources for environmental ethics and conservation practices. While conventional Western ontologies maintain a  sharp divide between conscious humans and non-conscious nature, panpsychism suggests a  fundamental continuity throughout the natural world that transforms our ethical responsibilities toward environmental preservation. Employing analytical and phenomenological approaches, this paper argues that the recognition of consciousness in natural entities provides philosophical foundations for acknowledging their intrinsic value beyond instrumental utility to humans. Furthermore, it contends that panpsychist principles, when integrated with Indigenous knowledge systems that have long recognized agency and personhood in nature, offer holistic approaches to environmental challenges that honour both philosophical coherence and practical wisdom. The paper concludes that while environmental degradation continues at unprecedented rates, a panpsychist perspective can contribute to developing more reciprocal relationships with natural systems based on mutual recognition rather than instrumental exploitation, potentially addressing both the metaphysical foundations and practical manifestations of our environmental predicament.

Kryzys środowiskowy, z którym mierzy się ludzkość, wymaga nie tylko rozwiązań technologicznych, ale także głębokiego filozoficznego przeobrażenia naszej relacji z naturą. Niniejszy artykuł analizuje, w jaki sposób panpsychizm, stanowisko filozoficzne, zgodnie z którym świadomość lub mentalność są fundamentalne i wszechobecne w całym wszechświecie, oferuje cenne zasoby dla etyki środowiskowej i praktyk ochrony środowiska. Podczas gdy konwencjonalne zachodnie ontologie wciąż promują ostry podział na świadomych ludźmi i nieświadomą naturę, panpsychizm zakłada istnienie fundamentalnej ciągłości w całym świecie przyrody, która zmienia nasze etyczne zobowiązania w zakresie ochrony środowiska. Stosując podejścia analityczne i fenomenologiczne, autor w niniejszym artykule twierdzi, że uznanie posiadania świadomości przez byty istniejące w naturze zapewnia filozoficzne podstawy do uznania ich wewnętrznej wartości wykraczającej poza ich instrumentalną przydatność dla ludzi. Ponadto autor twierdzi, że zasady panpsychizmu, gdy są zintegrowane z systemami wiedzy tradycyjnej, które od dawna uznają sprawczość i osobowość w naturze, oferują holistyczne podejścia do wyzwań środowiskowych, które uznają zarówno filozoficzną spójność, jak i praktyczną mądrość. W konkluzjach artykułu autor twierdzi, że mimo postępującej w niespotykanym dotąd tempie degradacji środowiska, przyjęcie perspektywy panpsychicznej może przyczynić się do rozwoju wzajemnych relacji z systemami naturalnymi, które będą oparte na wzajemnym uznaniu, a nie na eksploatacji. Takie podejście mogłoby umożliwić uwzględnienie zarówno aspektów metafizycznych, jak i praktycznych przejawów naszego trudnego położenia w zakresie sytuacji środowiskowej.