Polityka rozwoju żeglugi śródlądowej i jej wpływ na gospodarkę

Autorzy niniejszego raportu postawili sobie za cel ocenę potencjału ekonomicznego transportu wodnego śródlądowego na terenie Polski, a także potencjału gospodarczego wykorzystania polskich rzek. Do niewątpliwych zalet żeglugi należy niska energochłonność, niskie koszty zewnętrzne oraz kilkukrotnie niższa emisja CO₂ w stosunku do transportu samochodowego, który dominuje obecnie w przewozach transportem lądowym. Jako główną przyczynę niskiego udziału żeglugi w strukturze przewozów wskazujemy niezdatność głównych polskich rzek – Odry i Wisły – do poruszania się dużych jednostek o wyporności powyżej 500 ton. Szansą na zmianę tego stanu rzeczy jest szeroko zakrojony, kompleksowy infrastrukturalny program inwestycyjny, który ma doprowadzić główne drogi wodne w Polsce przynajmniej do IV klasy żeglowności. Za realizowaniem tego programu przemawiają korzyści, jakie może przynieść wykorzystanie rzek do celów transportowych, ale także szereg innych funkcji, jakie pełnią budowle i urządzenia hydrotechniczne, wśród których najważniejsze to retencja wody i ochrona przeciwpowodziowa, a dodatkowo również produkcja energii elektrycznej i rozwój turystyki wodnej. Dopiero wziąwszy pod uwagę te wszystkie aspekty inwestycji w rzeki, można próbować dokonać bilansu korzyści i strat. Bilans ten wydaje się dodatni pomimo licznych ryzyk, jakie wiążą się z tymi inwestycjami, wśród których najistotniejsze i budzące najwięcej kontrowersji są związane ze środowiskiem naturalnym i ingerencją w ekosystem rzeczny. Bilans kosztów środowiskowych może wypaść pozytywnie, o ile wpływ na środowisko będzie rozpatrywany dostatecznie szeroko oraz pod warunkiem rezygnacji z projektów powodujących dewastację środowiska naturalnego na znacznym obszarze. Najważniejsze rekomendacje wynikające z przedstawionych analiz to kompleksowe planowanie inwestycji, które będzie miało na celu poprawę warunków żeglugowych na całej długości danej drogi wodnej śródlądowej, oraz poprzedzanie ostatecznych decyzji inwestycyjnych szeroko zakrojonymi konsultacjami, w których wezmą udział wszystkie strony zainteresowane korzystaniem z rzek lub w celach gospodarczych czy rekreacyjnych.