„Zacofanna, to dobrze, czy kiepsko?”. O prozie nurtu chłopskiego wobec socjalistycznej modernizacji na przykładzie Konopielki Edwarda Redlińskiego

Destabilizacja porządku geopolitycznego, gospodarczego i społeczno-kulturowego w ramach socjalistycznej modernizacji w Polsce Ludowej stanowi jeden z najważniejszych wątków prozy nurtu chłopskiego. Pytania, jakie chciałabym postawić w niniejszym artykule, dotyczą tego, jaki był stosunek tej prozy do tak rozumianej nowoczesności oraz jak postrzegała ona wpływ tej zmiany na chłopską podmiotowość – indywidualną i kolektywną. Aby na nie odpowiedzieć, w artykule scharakteryzowano prozę nurtu chłopskiego jako zjawisko stricte związane ze „skokiem w nowoczesność” oraz przywołano powojenne spory o chłopskość w polskiej kulturze, aby pokazać, że podstawowym modelem organizującym myślenie o „skoku w nowoczesność” w okresie PRL było przeciwstawienie „tradycji” i „nowoczesności”. Jako przykład tekstu, który dekonstruuje to przedstawienie i diagnozuje wpływ socjalistycznej modernizacji na chłopskość, analizuję powieść Edwarda Redlińskiego Konopielka z 1973 roku.

The destabilisation of the geopolitical, economic and socio-cultural order due to socialist modernisation in People’s Republic of Poland is one of the key themes in Polish peasant literature. The questions posed in this article concern the attitude of this literary strand towards modernity, as understood in this sense, and how it perceived the impact of this change on peasant identity – both individual and collective. To answer this question, the article describes peasant literature as a phenomenon closely tied to the “leap into modernity,” referencing post-war debates over “peasantness” in Poland to show that the discussion about the “leap into modernity” that took place during the communist period was framed by the conflict between “tradition” and “modernity.” As an example of a book that deconstructs this traditional representation while assessing the impact of socialist modernisation on peasant identity I examine Edward Redliński’s 1973 novel Konopielka.