Korkore pał peste – Sami o sobie. Romska historia powojennych migracji wewnętrznych polskich Romów Karpackich

W prezentowanym artykule zostaną poruszone kwestie migracji wewnętrznych Romów Karpackich po II wojnie światowej w Polsce. Zostaną one ukazane z perspektywy romskiej, wpisując się tym samym w procesy dekolonizacyjne. Dekolonizację w tym ujęciu rozumiem jako słuchanie głosów ludności rodzimej, negacji wyższości i odwrócenia nacjonalistycznej historii, w której brak miejsca dla mniejszości etnicznych. Stąd też artykuł w głównej mierze opiera się na koncepcji historii mówionej, która daje Romom możliwość budowania własnej narracji o nich samych w przestrzeni publicznej i naukowej. Na podstawie autoetnografii, a także prowadzanych przeze mnie badań etnograficznych i archiwalnych, w artykule zostaną przedstawione dwie fale migracji wewnętrznych polskich Romów Karpackich. Migracja dobrowolna do Nowej Huty o charakterze ekonomicznym, związana z urbanizacją i industrializacją kraju. Z punktu widzenia osoby zanurzonej w kulturze romskiej migracja ta jest bezkrytycznie i stereotypowo powielana. Drugim typem migracji jest migracja przymusowa, związana z przesiedleniami Romów Karpackich w czasie akcji „Wisła” na Ziemie Zachodnie i Północne. Historia tych przesiedleń jest nieobecna w narracjach o podeportacyjnych krajobrazach społecznych po 1947 r. w Polsce, podobnie jak mało znana jest historia ich zamieszkiwania na obszarze obecnego województwa podkarpackiego.

The presented article will address the issues of internal migration of the Carpathian Roma after World War II in Poland. They will be shown from the Roma perspective, thus becoming part of decolonisation processes. I understand decolonisation in this perspective as listening to the voices of the native population, negating the superiority and reversing the nationalistic history in which there is no place for ethnic minorities. Hence, the article is mainly based on the concept of oral history, which gives the Roma the opportunity to construct their own narrative about themselves in public and academic spaces. On the basis of autoethnography, as well as ethnographic and archival research I have conducted, the article will present two waves of internal migration of Polish Carpathian Roma. Voluntary migration to Nowa Huta of an economic nature, linked to the urbanisation and industrialisation of the country. From the point of view of a person immersed in Roma culture, this migration is uncritically and stereotypically reproduced. The second type of migration is forced migration, related to the resettlement of the Carpathian Roma during the Operation Vistula to the Western and Northern Territories. The history of these resettlements is absent from narratives about the post-1947 social landscape in Poland, just as the history of their residence in the area of the present-day Podkarpackie Voivodeship is little known.