Od zapomnienia do przekształcenia czyli o różnorodności krajobrazów sakralnych Roztocza

Krajobraz Roztocza jako obszaru wschodniego pogranicza Polski jest bardzo zróżnicowany kulturowo. Na jego fizjonomię wpłynęły zmienne w czasie i odmienne dla poszczególnych jego części uwarunkowania historyczne i społeczno-polityczne. Szczególne znacznie odegrała obecność na tym terenie przedstawicieli różnych religii i wyznań (rzymsko-katolików, greko-katolików, prawosławnych oraz wyznawców religii judaistycznej) a także zmiany granic państwa i związane z tym przesiedlenia ludności. Niniejszy artykuł przedstawia różnorodność współczesnych krajobrazów sakralnych Roztocza. Wśród nich można wyróżnić miejsca opuszczone i zapomniane, zniszczone i zdewastowane, harmonijnie zagospodarowane i użytkowane oraz podlegające negatywnym przekształceniom w wyniku presji turystyki religijnej. Praca została oparta o analizę materiałów archiwalnych, w tym o dokumentację fotograficzną obiektów związanych ze strefą sacrum oraz o wyniki pięcioletnich badań terenowych.

The Roztocze region - an area located on the eastern borderland of Poland is characteristic by its diverse cultural landscape. Historical and sociopolitical events which changed in the course of time and were distinct for various parts of the Roztocze region had an influence on its physiognomy. Particularly, the presence of the representatives of different creeds (Roman Catholics, Orthodox and Jews) as well as the changes of the country borders and resettlement of populations played an important role. The article presents the diversity of the contemporary sacral landscape of the Roztocze region. Among them we can distinguish places which are derelict and forgotten, ruined and vandalized, harmoniously managed and used or negatively transformed as a result of the pressure of religious tourism. Analyses were based on archival materials, such as photographic documentations of objects connected with the sacrum zone and on five years of field research.