Transformacja czy transmisja? Edukacja humanistyczna wobec problemów „przeniesienia” w relacji pedagogicznej

Artykuł opublikowany w "Kultura i Edukacja" 2013, nr 1.

W artykule tym chcę omówić w kontekście pedagogicznym działanie mechanizmu, który w relacji psychoanalitycznej Sigmund Freud nazywał „przeniesieniem”, oraz rozwinąć ów wątek o istotne, także dla pedagogiki, komentarze Jacques’a Lacana wpisującego freudowską naukę o przeniesieniu w szerszy kontekst funkcjonowania autorytetu, jakim jest problematyka wiedzy jako takiej. Celem tego badania jest nie tylko zwrócenie uwagi na szereg obecnych w psychoanalizie tropów mogących wzbogacić teorię pedagogiczną, w szczególności zaś refleksję pedeutologiczną, o nowe impulsy intelektualne. Chodzi przede wszystkim o wskazanie zarówno pozytywnych, jak i negatywnych stron mechanizmu przeniesienia (polegających odpowiednio na wspieraniu procesu uczenia się oraz jego hamowaniu) i w ten sposób spojrzenie z trochę innej perspektywy na ambiwalencję nauczycielskiego autorytetu w klasie szkolnej.

Wojciech Kruszelnicki