Między zrównoważeniem i wykluczeniem. Kolizje projektowania uniwersalnego z transportem zrównoważonym na przykładzie Warszawy

Problemy wywoływane przez system transportowy, jak zjawisko kongestii czy powodowane przezeń koszty środowiskowe, sprzyjają wdrażaniu we współczesnych miastach rozwiązań z zakresu zrównoważonego transportu. Służą temu między innymi promocja i rozbudowa infrastruktury rowerowej, ułatwienia dla ruchu pieszego oraz udoskonalanie sieci publicznego transportu zbiorowego. Jak pokazuje jednak przykład Warszawy, wprowadzane środki stoją często w sprzeczności z zasadami projektowania uniwersalnego (universal design), mającego na celu ułatwianie funkcjonowania takich grup wykluczonych przestrzennie użytkowników jak nie tylko osoby z niepełnosprawnościami, ale i seniorzy, dzieci oraz inne osoby o ograniczonej mobilności. Zjawisko to skutkuje niedostrzeganymi często miejskimi konfliktami społecznymi o podłożu warunkowanym nie ekonomicznie, ale przez preferencje i potrzeby odmiennych użytkowników przestrzeni. Opracowanie ilustruje opisywany problem na przykładzie tworzącego się systemu tak zwanych pasów rowerowych oraz barier przestrzennych dla ruchu pieszego obecnych na terenie Warszawy. Artykuł wykorzystuje metodę fotograficzną oraz analizy przestrzenne opracowane przy wykorzystaniu systemu informacji geograficznej(GIS). Jak pokazuje badanie kolizji między zrównoważonymi rozwiązaniami transportowymi i projektowaniem uniwersalnym, wdrażane w polskiej stolicy rozwiązania preferują na ogół tylko jedną grupę użytkowników: osoby pełnosprawne i dorosłe. Artykuł omawia możliwe do zastosowania rozwiązania naprawcze: zarówno z zakresu „twardych” działań inwestycyjnych, jak i organizowanej w niewielkiej skali „urbanistyki taktycznej”. Na przykładzie miast hiszpańskich pokazane zostały ponadto niektóre rozwiązania wzorcowe w zakresie projektowania urbanistycznego włączającego zróżnicowane grupy użytkowników.