Patologie w zachowaniach konsumentów na rynku

Narodowe Centrum Nauki

Celem głównym pracy była zatem identyfikacja zachowań patologicznych konsumentów na rynku. Istotnym celem teoretycznym było opracowanie typologii konsumentów w świetle ich postaw wobec zachowań patologicznych oraz budowa modelu zachowań patologicznych konsumentów na rynku. W badaniach podjęto się także realizacji szeregu celów uzupełniających, w tym: - określenie zakresu pojęciowego zachowań patologicznych konsumentów (zarówno w ujęciu normatywnym, jak i powszechnym) oraz usystematyzowanie dorobku naukowego na ten temat, - określenie skali występowania zachowań patologicznych konsumentów na rynku w Polsce, - identyfikacja czynników warunkujących i różnicujących zachowania patologiczne konsumentów na rynku, - identyfikacja stopnia akceptacji przez konsumentów zachowań patologicznych na rynku, - określenie sposobów radzenia sobie przedsiębiorstw z patologiami w zachowaniach rynkowych konsumentów, - identyfikacja mechanizmów eliminacji zachowań patologicznych konsumentów. W badaniach podjęto się próby rozstrzygnięcia problemów koncepcyjno-metodycznych związanych z charakterystyką zachowań patologicznych konsumentów na rynku i procesem budowy ich modelu, wypracowania metod i technik badawczych, najbardziej przydatnych do identyfikacji zachowań patologicznych konsumentów oraz metod statystycznych, niezbędnych do budowy modelu zachowań patologicznych konsumentów na rynku, a także określenie zbiorów wskaźników statystycznych służących do przeprowadzenia typologii konsumentów w świetle ich postaw wobec patologii. Przedmiotem badań były zatem szeroko pojęte patologie w zachowaniach konsumentów na rynku czynniki je determinujące. Badania przeprowadzono wśród personelu mającego bezpośredni kontakt z klientami indywidualnymi oraz wśród menadżerów kierujących zespołami bezpośredniego kontaktu w przedsiębiorstwach działających w sektorze handlowym, szczególnie w sklepach wielkopowierzchniowych, specjalistycznych i elektronicznych, a także w sektorze bankowym, transporcie publicznym, szkolnictwie wyższym, usługach medycznych, hotelarskich i fryzjerskich. Badaniami bezpośrednimi objęto także konsumentów będących uczestnikami tych rynków. Hipotezą główną poddaną weryfikacji w badaniach było przypuszczenie, że najczęściej występującymi patologiami w zachowaniach konsumentów na rynku są: uzależnienia, konsumpcja kompulsywna, nielegalne działania, takie jak kradzieże czy fałszowanie dokumentów oraz hazard moralny. Ponadto weryfikacji poddano hipotezy, w których przypuszcza się, że zachowania pato10 Patologie w zachowaniach konsumentów na rynku logiczne konsumentów na rynku można przedstawić w postaci modelu czynnikowego, który uwzględnia zmienne będące warunkami koniecznymi do wystąpienia określonego zachowania patologicznego konsumenta. Czynnikami tymi są: motywacja i umiejętności samego konsumenta oraz możliwości rynkowe. Z kolei główne typy konsumentów na rynku można wyodrębnić i opisać według ich postaw wobec zachowań patologicznych.