Massification of higher education and the elitism of universities. Analysis of the concepts based on the work of Ryszard Borowicz

artykuł pt. „Umasowienie (wy)kształcenia na poziomie wyższym a elitarność uczelni. Analiza pojęć na podstawie prac Ryszarda Borowicza” poświęcony jest szeroko dyskutowanemu zagadnieniu umasowienia (wy)kształcenia na poziomie szkoły wyższej po transformacji ustrojowej z końca lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Praca nawiązuje do zainteresowań badawczych Ryszarda Borowicza (socjologa i pedagoga), a powstała z inspiracji jego wypowiedziami dotyczącymi tego zjawiska na przełomie drugiego i trzeciego tysiąclecia i jego konsekwencjami, które wywarły wpływ na jakość edukacji w Polsce. Autor artykułu prowadzi dyskusję z Profesorem Borowiczem w 5 punktach. W pierwszym przedyskutowana została kwestia umasowienia studiów jako zjawiska masowego, przy czym uwagi poczynione zostały w odniesieniu do rozumienia wskaźników skolaryzacji netto i brutto. Okazuje się, że nie jest to jedyny sposób rozumienia umasowienia, w związku z tym w punkcie drugim omówione zostały dwa inne znaczenia terminu „umasowienie (wy)kształcenia”, m.in. umasowienie jako proces wyrównywania szans edukacyjnych oraz jako rodzaj normy społecznej, a nawet swoistej mody. W trzecim punkcie omówione zostały niektóre następstwa umasowienia (wy)kształcenia, związane z wpływem tego zjawiska na elitarności uczelni, rozumianej na sposób merytokratyczny, preferowany przez R. Borowicza. W czwartym z kolei omówiono inne niż proponuje ww. autor rozumienie elitarności uczelni, tj. elitarności opartej na wysokiej jakości programach kształcenia. W ostatnim piątym punkcie przedyskutowano pojęcie programu ukrytego oraz o możliwym jego pozytywnym wpływie na jakość współczesnej edukacji w szkołach wyższych.