Education of geography teachers in Poland in 2000–2022: causes and effects of the crisis, proposed solutions

The research addresses the subject of the education of candidates for the profession of geography teachers in Poland. The main reason for the study was the observed threats to the quality of geography education in the context of the decreasing number of geography teachers educated at universities, the observed low quality of teachers’ preparation in the form of post-graduate studies organised by non-university institutions, the systematic reduction in the number of geography teaching posts and the closing of units dealing with research and education of future teachers at universities. The aim of the research was not only to diagnose in detail the above-mentioned problems in terms of quantity and quality, but above all to identify the causes and effects of the observed trends in changes and to propose effective solutions and remedies. The survey method, in-depth interviews and analysis of source documents was used to collect information. The research covered 11 university centres, which in the years 2000–2022 prepared candidates for teachers during geographical studies. The results make it possible to observe a major quantitative and qualitative crisis in the education of geography teachers and the accompanying drastic changes in the academic staff prepared for this education. In the final recommendations, the authors proposed solutions to the identified problems.

Przedmiotem badań jest kształcenie kandydatów do zawodu nauczyciela geografii w Polsce. Główną przesłanką ich podjęcia były obserwowane zagrożenia jakości edukacji geograficznej w kontekście zmniejszającej się liczby kształconych nauczycieli geografii na uniwersytetach, obserwowanej niskiej jakości przygotowania nauczycieli w formie studiów podyplomowych, organizowanych przez instytucje pozauniwersyteckie, systematycznego zmniejszania liczby etatów dydaktyków geografii oraz likwidacji jednostek zajmujących się prowadzeniem badań i kształceniem przyszłych nauczycieli na uczelniach. Celem badań było nie tylko szczegółowe – ilościowe i jakościowe – zdiagnozowanie wymienionych problemów, ale przede wszystkim rozpoznanie przyczyn i skutków zauważonych tendencji zmian oraz zaproponowanie skutecznych rozwiązań i sposobów naprawy. Do zebrania informacji posłużono się metodą ankietową, wywiadów pogłębionych oraz analizy dokumentów źródłowych. Badaniami objęto 11 ośrodków uniwersyteckich, które w latach 2000–2022 na studiach geograficznych prowadziły przygotowanie kandydatów do pracy w zawodzie nauczyciela. Wyniki pozwalają dostrzec głęboki ilościowy i jakościowy kryzys w kształceniu nauczycieli geografii oraz towarzyszące temu drastyczne zmiany kadry akademickiej przygotowanej do tego kształcenia. W końcowych rekomendacjach autorzy zaproponowali rozwiązania dostrzeżonych problemów.