Sposoby ochrony porządku społecznego przed "skalaniem" w panikach moralnych. Weryfikacja koncepcji Mary Douglas

Iwona Zielińska

Punktem wyjścia artykułu jest antropologiczna koncepcja Mary Douglas zaprezentowana w pracy „Czystość i zmaza”, w której opisuje uniwersalne dla wszystkich społeczeństw sposoby radzenia sobie se "skalaniem", czyli zaburzeniem porządku. Douglas wyróżnia pięć takich zasadniczych działań. Przykładem sytuacji jawnie zakłócającej czystość porządku społecznego był masowy coming out gejów i lesbijek w przestrzeni publicznej, poprzez organizowanie marszów i demonstracji domagających się uznania ich istnienia przez heteroseksualną większość Polaków. Sytuacja ta w efekcie doprowadziła w 2005 roku do zjawiska zwanego paniką moralną czyli wybuchu niepokojów społecznych wywołanych przekonaniem o załamywaniu się porządku społecznego. W efekcie podjęte zostały różnorodne działania mające na celu wyeliminowanie „skalania” i ochronę tradycyjnego, heteroseksualnego ładu. W części empirycznej artykułu przyjrzymy się sposobom przedstawiania homoseksualistów jako zagrożenia, które wyróżnione zostały w prasie przy pomocy jakościowej analizy publikowanych materiałów z okresu 2004 i 2005. Następnie zobaczymy, które z działań, jakie omawia Douglas, zostały podjęte w sytuacji homoseksualnej paniki moralnej oraz czy doprowadziły one do usunięcia „skalania” i tym samym ochrony tradycyjnego porządku.