Wykluczenie społeczne a rozwój osoby ludzkiej. Aspekty filozoficzno - pedagogiczne

Dorota Łażewska

Zjawiskiem wykluczenia społecznego zajmują się przedstawiciele różnych dziedzin wiedzy. Wśród nich są również naukowcy, którzy analizują problem ekskluzji społecznej w świetle filozofii: realistycznej, personalistycznej, analitycznej, hermeneutycznej, postmodernistycznej. Z pozycji najlepiej badającej ów problem filozofii realistycznej można zaś stwierdzić,iż wykluczenie to stan braku dobra chroniącego cielesno–duchową naturę człowieka. Dobrem tym może być: zdrowie, wykształcenie, wychowanie, rzeczy materialne oraz trwanie w relacjach osobowych. Brak tych dóbr to: bezrobocie, bezdomność, choroba, uzależnienie, analfabetyzm, ignorancja, ubóstwo materialne, czyli to wszystko, co stanowi fenomen ekskluzji społecznej. Filozoficzna identyfikacja wykluczenia społecznego stanowi materiał wyjściowy dla oddziaływań pedagogicznych, których celem jest profilaktyka lub wsparcie dla osób wykluczonych społecznie. Wśród owych działań można wyróżnić czynności pomagające usprawnić intelekt i wolę oraz rozwinąć inteligencję wieloraką. W pracy socjalnej wykorzystywana jest zaś zasada koła hermeneutycznego będąca narzędziem wspierającym osoby znajdujące się w sytuacji tranzycji. Metodami kształcenia uniwersalnych kompetencji społecznych są innowacje filozoficzne oraz metody TOC. Istotnym elementem kształcenia jest też edukacja kulturalna. Jednak pomimo różnorodnej oferty edukacyjnej wyeliminowanie zjawiska inkluzji społecznej nie jest w pełni możliwe. Oddziaływania pedagogiczne mogą jedynie ograniczyć zakres występowania tego problemu.