Miasta zdegradowane w Polsce jako potencjalne nowe miasta

Duża liczba miast zdegradowanych, a jednocześnie coraz większa liczba miast restytuowanych stwarzają asumpt do badań nad możliwościami rozwoju sieci miast w najbliższej przyszłości. Celem rozdziału była w powyższym kontekście próba ustalenia możliwości dalszego rozwoju liczebnego sieci miast w oparciu o zmianę statusu prawno-administracyjnego dotychczasowych miast zdegradowanych. W tym celu zinwentaryzowano sieć miast zdegradowanych cechujących się wysokim wyznacznikiem trwałości czy tez posiadania tzw. miejskich wyznaczników. Stąd też biorąc pod uwagę fakt, iż miastem w Polsce z formalnego punktu widzenia jest miejscowość, która posiada prawa miejskie celem artykułu była próba nawiązania do relacyjności pomiędzy osadnictwem miejskim sformalizowanym a niesformalizowanym. Przy czym w tym ostatnim przypadku, przypomnijmy, badaniami objęto tylko pewną grupę miejscowości, które status te niegdyś utraciły. Badania nad możliwościami restytucji statusu miejskiego w rozdziale oparto na czynniku demograficznym. Stanowi on kluczowy element wyjaśnień i dokonywanych porównań. Interesującym elementem analizy było to, że w celach porównawczych zastosowano wskaźnik tzw. względnej liczby ludności, a nie wartość wyrażoną wartościami bezwzględnymi. Stąd też jako dolną względną wartość progową przyjęto 0,80. Kryterium to wynikało ze wcześniejszej analizy zaludnienia najmniejszych miast de iure. Stwierdzono w dalszej części, że kryterium to spełnia 98 miast zdegradowanych. Można przyjąć, że mają one pod tym kątem największe szanse na umiastowienie w najbliższej przyszłości. Autor w dalszej części opracowania wskazuje, że proponowane zmiany statusu administracyjnego omawianej grupy miejscowości mogą przyczynić się do wzrostu potencjału gospodarczego i aktywizacji społeczności lokalnych. Powinny także wpłynąć na lokalne układy osadnicze opierające swój rozwój na ośrodkach formalnie miejskich, co może mieć szczególne znaczenie szczególnie w słabo zurbanizowanych województwach wschodnich.

The Geographical Association in Gothenburg (est. 1908) / Geografiska Föreningen i Göteborg (etab. 1908)

Tomasz Spórna

The large number of towns deprived of their urban status in Poland as well as the increasing number of restituted towns formed the point of departure for undertaking a study on the issue of degraded towns as potentially new towns. Its main objective was to highlight a set of degraded towns, which, due to their high degree of preservation of urban features, should recover urban status. A ‘town’ in Poland is a settlement in possession of official urban status, the obtaining of which necessitates fulfilling a number of criteria. Due to considerable similarity of degraded towns to very small formal towns, in this study, my analysis was reduced to population numbers. To reflect the towns’ regional diversity, I have used relative (rather than absolute) population numbers as an analytical indicator, i.e. the number of residents of any given settlement in relation to a population threshold value adopted for the region within which the town is located. The threshold value, in turn, is dependent of the ratio between a medium sized village in the region and the national average. Having analyzed the population of the smallest Polish towns, I determined that the relative threshold value of a settlement suitable for restitution equals 0.80. This condition is met by 98 degraded towns (111 if more latitude is endorsed), which all can be considered potentially new towns. The proposed administrative changes may contribute to the growth of the economic potential and to the activation of local communities once restitution is granted. It may also contribute to fairly significant changes in the structure of regional settlement patterns, especially in the sparsely urbanized eastern provinces.