Badania czytelnictwa jako instrument diagnozy nawyków i zachowań czytelniczych użytkowników bibliotek. Geneza i stan obecny

Badania czytelnictwa umożliwiają wspomaganie kształtowania aktywności czytelniczej różnych grup i jednostek. Mogą być prowadzone na szczeblu centralnym, w sposób kompleksowy gromadząc informację na temat aktywności czytelniczej, preferencji i nawyków czytelniczych lub też służyć jako narzędzie do badania bliższego otoczenia biblioteki. Z uwagi na wdrażanie przez te instytucje innowacyjnych form usług związanych z książką, konieczne jest analizowanie zachowań, oczekiwań i preferencji potencjalnych odbiorców oferty usługowej. Wymaga to jednak połączenia wiedzy na temat samego procesu czytania — w ujęciu socjologicznym oraz psychologicznym — z wiedzą z zakresu marketingu usług. W artykule próbowano przedstawić wielowymiarowość tego zjawiska, odnosząc się do wybranych koncepcji i metod, które mogą zostać wykorzystane w procesie realizacji badań czytelnictwa przez pojedyncze biblioteki. Zwrócono uwagę, iż czytelnictwo należy traktować jako formę uczestnictwa kulturowego, które może również — dzięki odpowiednim działaniom bibliotek — generować aktywizację jednostek w sferze społecznej.