Cultural and natural values of the parks in the manor and palace complexes in Warmia and Mazury (former East Prussia) and possibilities of their protection and revaluation

W artykule zaprezentowano znaczenie parków i ogrodów przy założeniach dworskich i pałacowych na obszarze dzisiejszego regionu Warmii i Mazur, do 1945 r. będącego południową częścią Prus Wschodnich. Celem pracy jest ukazanie walorów kulturowych zabytkowych ogrodów i parków należących niegdyś do szlacheckich i arystokratycznych rodów pruskich, a obecnie leżących w granicach Polski. Czy wobec tego ich wartość przetrwała do czasów obecnych? W jakim zakresie parki podworskie stanowią część dziedzictwa kulturowego tego regionu? W jaki sposób mogą przyczynić się do jego rozwoju przy zachowaniu ich historycznej i artystycznej wartości? Na potrzeby artykułu przeanalizowano 168 zachowanych parków z 385 wpisanych do rejestru zabytków województwa warmińsko-mazurskiego. W tekście wskazano na możliwości ich ochrony i rewaloryzacji w świetle współczesnych aktów prawnych, polskich i międzynarodowych, m. in. Karty Florenckiej, ustaw: 1) o ochronie przyrody, 2) o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, 3) o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a także Programu opieki nad zabytkami województwa warmińsko-mazurskiego. Oprócz krytycznej analizy źródeł i literatury w wielu przypadkach zastosowano badania terenowe.