Stratigraphic model of cultural landscapes – in search for evolutionary-genetic typology

Artykuł jest prezentacją autorskiej metody stratygrafii krajobrazu jako jednej z możliwych do zastosowania w odtwarzaniu ewolucji krajobrazu. Na tej podstawie przedstawiono propozycję typologii ewolucyjno-genetycznej (chronologicznej) krajobrazu. Stratygraficzny model ewolucji krajobrazu może być pomysłem do zastosowania w badaniach zmienności krajobrazów, ich trwałości, stabilności, stopnia zrównoważenia, optymalizacji itp. w ujęciu regionalnym. Tekst ma na celu także uzupełnić konceptualne luki w metodologii i metodyce badań krajobrazów. W podejściu chronologicznym, zarówno geograficznym jak i historycznym, autorka proponuje typologizować krajobrazy kulturowe jako stadia ewolucyjne reprezentujące następstwo etapów cywilizacyjnego rozwoju społeczeństw. Opisywany model opiera się na założeniu współwystępowania w przestrzeni krajobrazowej historycznych nawarstwień kulturowych „naniesionych” na przyrodnicze podłoże środowiska naturalnego. Stratygrafia krajobrazu kulturowego oznacza specyficzny układ i wzajemną pozycję nawarstwień kulturowych (historycznych struktur krajobrazowych) obecnych w krajobrazie, a będących produktem określonego stylu życia/gospodarowania społeczności funkcjonujących na danym obszarze. Każda z warstw może być chronologicznie przypisana.

The paper presents her own landscape stratigraphy method as a possible approach to recreating landscape evolution. On this basis, an evolutionary-genetic (chronological) typology of landscape has been created. The stratigraphic model of landscape evolution may be suitable for studies on landscape changes, durability, stability, sustainability, optimization etc. on a regional level. The purpose of this article is to fill conceptual gaps in landscape study methodology. In the chronological approach, applying both to geography and history, the author proposes a typology of cultural landscapes as evolutionary stages representing consecutive phases in the development of communities. The model presented is based on the assumption that historical cultural layers „deposited” on the substrate of natural environment coexist in landscape space. Cultural landscape stratigraphy denotes specific arrangement and relative positions of cultural layers (historical landscape structures) present in the landscape, being a product of specific lifestyles / methods of resource management of communities inhabiting a given area. Each of the layers may be assigned a time-frame.