Geografia w okresie transformacji systemu nauki w Polsce – aktualny stan, perspektywy rozwoju

Artykuł prezentuje aktualny stan geografii w okresie transformacji systemu nauki w Polsce. Komitet Nauk Geograficznych opracował „Ankietę do ekspertyzy o stanie nauk geograficznych w Polsce w okresie 2009-2013”. Ankietę tę otrzymało piętnaście ośrodków geograficznych w Polsce. Zebrany materiał był podstawą opracowania i prezentacji kolejnej oceny stanu nauk geograficznych w Polsce dotyczącej organizacji, realizacji i upowszechniania badań naukowych. Zebrany materiał nie jest jednorodny pod względem zebranej informacji, ale jest wiarygodny i może stanowić podstawę oceny i studiów porównawczych. Analiza struktury organizacyjnej ośrodków geograficznych w Polsce wskazuje, że w analizowanym okresie, w porównaniu z poprzednim (1995-2008), nieznacznie wzrosła liczba samodzielnych wydziałów nauk o Ziemi i geograficznych, zmniejszyła się liczba instytutów, wzrosła liczba katedr, zmniejszyła się liczba zakładów. Liczba pracowników zatrudnionych w ośrodkach geograficznych wahała się od 864 w 2009 roku do 911 w 2012 roku Według stanu na 2013 rok, w ośrodkach geograficznych zatrudnionych było 100 profesorów tytularnych, 212 doktorów habilitowanych oraz 574 doktorów. Ośrodki geograficzne wydają od jednego do jedenastu czasopism naukowych. Łączna liczba publikacji w analizowanym okresie w ośrodkach geograficznych wahała się od ok. 300 do ok. 1400 pozycji. Także zróżnicowana jest w poszczególnych ośrodkach geograficznych liczba publikacji z zakresu geografii fizycznej i społecznoekonomicznej, W czterech ośrodkach wyraźnie dominują (ponad 50%) publikacje z zakresugeografii społeczno-ekonomicznej; ponad 70% publikacji z zakresu geografii fizycznej odnotowuje się w trzech ośrodkach. Łącznie w jedenastu ośrodkach geograficznych opublikowano 733 pozycje w czasopismach znajdujących się na liście A MNiSW. Ośrodki geograficzne uczestniczyły przede wszystkim w programach krajowych (79%), ale także realizowanych w ramach Unii Europejskiej (11%) oraz w różnych programach międzynarodowych (10%). Przedstawiona analiza stanu geografii w Polsce wskazuje na duży potencjał badawczy ośrodków geograficznych, co znajduje odzwierciedlenie w podjęciu nowych problemów badawczych ze szczególnym uwzględnieniem tych o znaczeniu aplikacyjnym.

The article presents the current state of geography during the transformation of science system in Poland. The Committee of Geographical Sciences of The Polish Academy of Sciences elaborated “Questionnaire to expertise on the state of geographical sciences in Poland in the period from 2009 to 2013”. Fifteen research geographical institutions received that questionnaire. The collected material formed the basis for elaboration, presentation and assessment of the state geographical research in Poland in regard of its organization, realization and popularization. The material is not homogeneous in terms of information collected, but credible enough to enable evaluation and comparative studies. Analysis of the structure of geographical research institutions indicates that in the current period (2009-2013) the number of faculties of Earth and geographical sciences as well as the number of sub-institute level units of the faculties slightly increased, but the number of departments and institutes decreased compared with the previous period (1995-2008). In analyzed period all the institutions together employed from 864 researchers in 2009 to 911 researchers in 2012. In 2013 fifteen geographical institutions employed 100 professors, 212 habilitated doctors and 574 doctors. In the analyzed period, respective geographical research institutions published from one to eleven scientific journals, and from 300 to 1400 scientific articles. Differences between institutions are also reflected by the diverse balance between the number of scientific articles on the ground of physical and socio-economic geography. Socio-economic geography clearly dominates (over 50% articles) in four geographical institutions and physical geography (over 70% articles) – in three institutions. In the eleven geographical institutions together 546 scientific articles were published in international journals with impact factor and citation index. Geographical institutions participated first of all in national programmes (79%) but also within the framework of the European Union (11%) and in different international programmes (10%). The analysis of current state of geography in Poland based on selected issues shows huge potential of geographical research institutions. It reflects the adoption of new research problems with particular emphasis on those having practical significance.