Kultura czy natura? Mechanizmy percepcji i preferencji wobec krajobrazu i form roślinnych

Kształtowanie krajobrazu jest nierozłącznie związane z jego percepcją oraz preferencjami wykazywanymi przez odbiorców. Celem artykułu jest prezentacja wyników badań nad preferencjami społecznymi wobec różnych typów krajobrazów oraz form roślinnych, jak również wskazanie mechanizmów determinujących proces oceny krajobrazu. Przegląd literatury przedmiotu poświęconej percepcji i preferencjom społecznym ujawnił, iż badacze dzielą się na zwolenników dwóch dominujących teorii: biologicznej, wskazującej na ewolucyjny charakter preferencji wobec przestrzeni i jej składowych, oraz kulturowej. Wśród czynników socjodemograficznych wpływających na postrzeganie krajobrazu wymieniane są głównie: znajomość krajobrazu, wiek, wykształcenie, „świadomość” środowiskowa, uwarunkowania kulturowe. Wyniki badań wykazały również, iż odbiorcy za szczególnie atrakcyjne uważają krajobrazy o charakterze naturalnym, aczkolwiek noszące ślady zarządzania, o wysokim stopniu różnorodności elementów przestrzennych i gatunków oraz posiadające umiarkowany lub wysoki stopień złożoności. Badacze podkreślają również istotną rolę elementów przyrodniczych w pozytywnej ocenie krajobrazu.

Landscape creation is strictly connected with its perception and preferences shown by people. The aim of the article is to present results of the researches on social preferences towards different types of landscape and vegetation. The aim is also to introduce the mechanisms responsible for landscape assessment. The literature overview re-vealed two domain theories determining social preferences towards landscape: biological, based on evolutionary explanation, and cultural. Landscape familiarity, age, education, environmental awareness, and cross-cultural differences are believed to be main important factors affecting landscape assessment. The research showed the most favorite types of landscape are those of natural character, with some level of management, highly or moderately complexed, and diverse. Vegetation was pointed out as a key factor for affecting positive response to landscape.