Lubię oglądać rodzinne pamiątki - czyli o instytucjonalizacji rodzinnej pamięci

Wprowadzenie. W literaturze przedmiotu można wyodrębnić trzy typy instytucji – czyli ustalonych, regularnie realizowanych wzorów ról i zachowań społecznych – służących podtrzymaniu pamięci rodzinnej. Trzecią instytucją jest tzw. rodzinna skarbnica, zawierająca pamiątki, które zawsze wiążą się z jakąś sytuacją z przeszłości: jakimś wydarzeniem czy też członkiem rodziny i dzięki nim możemy pamiętać i pamiętamy, gdyż są one „bodźcami przypominania”. Cel. Celem artykułu jest ukazanie znaczenia pamiątek rodzinnych w instytucjonalizacji pamięci rodzinnej wśród uczniów szkół średnich, nauczycieli historii oraz mieszkańców Polski. Metody i materiały. W pracy zastosowano następujące narzędzia: analiza wyników dwóch reprezentacyjnych badań ilościowych i jakościowych. Podstawową techniką badawczą były wywiady kwestionariuszowe przeprowadzone z trzema grupami respondentów – uczniami szkół średnich (N = 3718), Polakami powyżej 20. roku życia (N = 1068) oraz nauczycielami historii z szkół średnich (N = 1115). Materiał wzbogacono badaniami ilościowymi: 8 wywiadów grupowych z Polakami powyżej 20. roku życia, 8 wywiadów z nauczycielami pracującymi w szkołach średnich, a także 16 wywiadów grupowych z uczniami szkół średnich. Wyniki. Z analizy wynika, że im większe zainteresowanie oglądaniem pamiątek rodzinnych, tym większa skłonność do przypisywania sobie patriotyzmu, tym większe zainteresowanie polityką, wyższy poziom postaw obywatelskich, większy księgozbiór oraz poziom wiedzy historycznej. Dodatkowo stwierdzono zależność pomiędzy płcią, wiekiem i wykształceniem a zainteresowaniem oglądaniem pamiątek rodzinnych. Wnioski. Związek pomiędzy oglądaniem pamiątek rodzinnych a patriotyzmem, zainteresowaniem polityką, wyższym poziomem wiedzy historycznej czy też większym zaangażowaniem obywatelskim może stanowi podstawę do zakwalifikowania jednostek do „mocnych rodzin”, czyli dobrze zakorzenionych w przeszłości. Posiadanie i oglądanie pamiątek rodzinnych może być czynnikiem motywującym do zaangażowania obywatelskiego. Wspomnienia, które pojawiają się pod wpływem przeglądania (posiadania) pamiątek kształtują poczucie tożsamości i przynależności, co z kolei może inspirować do działań na rzecz dobra wspólnego.

Introduction. The literature identifies three types of “institutions” (i.e., established, regularly realized patterns of social roles and behaviors) that serve to maintain family memory. The third of these institution is the “family treasury” containing memorabilia. Memorabilia is always associated with some situation from the past: an event, or a family member. The memory of these situations is not always present, but thanks to memorabilia we can remember and reminisce, because they are “reminders”. Aim. The aim of the article is to show the importance of family memorabilia in the institutionalization of family memory among high school students, history teachers, and Polish people. Methods and materials. The following tools were used in the work: analysis of the results of two representative quantitative and qualitative studies. The basic research technique was questionnaire interviews conducted with three groups of respondents – high school students (N = 3718), Poles over 20 years of age (N = 1068) and high school history teachers (N = 1115). The material was enriched with quantitative research of 8 group interviews with Poles over20 years of age, 8 interviews with teachers working in high schools and 16 group interviews with high school students. Results. The analysis shows that the greater the interest in viewing family memorabilia, the greater the tendency to attribute patriotism, an interest in politics, a higher level of civic attitudes, a larger collection of books and a higher level of historical knowledge. Additionally, a correlation was found between being a woman, older age, higher education and an interest in viewing family memorabilia. Conclusion. The link between viewing family memorabilia and patriotism, an interest in politics, a higher level of historical knowledge or greater civic engagement can be used to classify individuals as “strong families” - i.e., well-rooted in the past. Possessing and viewing family memorabilia can be a motivating factor for civic engagement. Memories under the influence of browsing (possessing) memorabilia shape the sense of identity and belonging, which in turn can inspire actions for the common good.