Powodzie błyskawiczne – teoretyczne i praktyczne aspekty identyfikacji strefy zagrożenia powodziowego w małych zlewniach karpackich

The Carpathian region is prone to flash flood occurrences. Given the nature of the flo- oding, preventive measures are considered the most effective solutions for flood mitiga- tion. In this context, the identification of flash flood hazard zones is key. The goal of this study is to present the procedure of delineating this type of zone in small Carpathian catchments (area <50 km2). The envelope curve and the hydraulic modelling methods were applied in the procedure. Use was made of public spatial data and free IT tools, which facilitated its practical application. The procedure was tested in Rzepianka and Olszynka catchments, where flash floods occurred in 2001 and 2010. The results revealed that the procedure identified flash flood hazard zones effectively, and the areas detected are two times larger compared to those designed as the 1% flood-prone areas considered in local spatial development plans. It was found that the analysis of the range, water depth, and water velocity in flash flood hazard zones can provide a lot of information allowing the implementation of preventive measures for reducing negative effects of flash floods.

Karpaty są regionem, w którym często występują tzw. powodzie błyskawiczne. Ze wzglę- du na ich przebieg, najskuteczniejszym sposobem ograniczającym ich negatywne skutki są działania prewencyjne, pozwalające przygotować się na powódź. W tym kontekście istotna jest identyfikacja strefy zagrożenia powodzią błyskawiczną (SZPB) w zlewni. Ce- lem pracy jest przedstawienie procedury wyznaczania tego rodzaju strefy w małych zlew- niach karpackich o powierzchni mniejszej od 50 km2. Wykorzystano metodę wyznacza- nia i analizy krzywych obwiedni do rozpoznania przepływu maksymalnego oraz metodę modelowania hydraulicznego do identyfikacji parametrów strefy. Bazowano na ogólno- dostępnych danych przestrzennych oraz darmowych narzędziach informatycznych, co ułatwia stosowanie zaproponowanej procedury w praktyce. Testowano ją w zlewniach Rzepianki i Olszynki, gdzie w 2001 i 2010 r. wystąpiły powodzie błyskawiczne. Wyni- ki pozwoliły stwierdzić, że procedura umożliwia skuteczne wyznaczenie SZPB, a tereny takie zajmują niemal dwukrotnie większą powierzchnię od tych, które uwzględnia się w dokumentach planistycznych (tzw. strefa wody 1%). Wykazano, że analiza zasięgu i parametrów (głębokość i prędkość wody) SZPB może dostarczyć wiele informacji pozwalających podjąć działania prewencyjne służące ograniczeniu negatywnych skutków powodzi błyskawicznych.