Urbanizm andyjski jako przykład urbanizmu niskiej gęstości

Studia nad rozwojem miast Europy i Bliskiego Wschodu posłużyły do konceptualizacji pojęć miasta, urbanizmu i rewolucji urbanistycznej, a wypracowana w ten sposób siatka pojęciowa jest wykorzystywana do interpretacji ośrodków miejskich w andyjskim kręgu kulturowym. Przewartościowanie tej tendencji przyniosły prace dotyczące miast Majów, Azji Południowej i Południowo-Wschodniej, które doprowadziły do wykrystalizowania się pojęcia urbanizmu niskiej gęstości, charakteryzującego się bezpośrednim sąsiedztwem centrum z architekturą publiczną z relatywnie gęsto zasiedlonymi terenami, intensywnie wykorzystywanymi rolniczo, oraz brakiem zwartych dzielnic rzemieślników czy kupców, co stawia pod znakiem zapytania klasyczną dychotomię miasto – wieś. Dominacja architektury ceremonialnej (średnio 60% powierzchni), pozostałości rozwiniętej infrastruktury rolniczej, ślady intensywnego wykorzystywania rolniczego terenów położonych w pobliżu centrów z monumentalną architekturą oraz brak długoterminowej stabilności założeń miejskich sugerują, że urbanizm andyjski wpisuje się w nurt urbanizmu niskiej gęstości. Występowanie urbanizmu andyjskiego w klimacie gorącym suchym i chłodnym suchym, a nie tylko gorącym wilgotnym, wskazuje na to, że w genezie urbanizmu niskiej gęstości większą rolę odgrywały czynniki społeczne i kulturowe, takie jak mała instytucjonalizacja władzy, niewielkie znaczenie wymiany handlowej czy aktywna rola władzy politycznej w gospodarce, niż uwarunkowania środowiskowe. Oderwanie procesów urbanistycznych od uwarunkowań ekonomicznych spowodowało rozwój wymuszonej urbanizacji, a w konsekwencji krótkotrwałość zakładanych ośrodków, gdyż miasta istniały tak długo, jak długo stała za nimi władza polityczna lub prestiż religijny.

Zeszyty Naukowe TDUJ