Koncepcja Nobilis Barbarus w świetle współczesnych wyzwań ekologicznych

Ryszard SADOWSKI

Obecna w kulturze zachodniej koncepcja szlachetnego dzikusa wyraża przekonanie o szlachetności natury człowieka, która uzdalnia go do prowadzenia życia w harmonii z przyrodą oraz w zgodzie z samym sobą i drugim człowiekiem. Artykuł niniejszy wyróżnia i charakteryzuje cztery ujęcia tej koncepcji: ujęcie klasyczne, ujęcie naturalistyczne, ujęcie arkadyjskie i ujęcie ekologiczne. Opracowanie to dokonuje oceny koncepcji szlachetnego dzikusa, wskazując na jej niezgodność ze współczesnym stanem badań na temat natury człowieka i stylu jego aktywności w świecie. Ocena ta koncentruje się na ekologicznym ujęciu koncepcji szlachetnego dzikusa (tzw. ekologicznego Indianina), która weszła do kultury masowej i kształtuje nieprawdziwe przekonania na temat uzdolnień człowieka w odniesieniu do przyrody.

The concept of the noble savage present in Western culture expresses the belief in the nobility of human nature which impels man to lead life in harmony with nature, oneself and other people. The article distinguishes and examines four different ways in which this concept is approached. These are: classical approach, naturalistic ap-proach, Arcadian approach, and ecological approach. The study makes an assessment of the concept of the noble savage, and demonstrates that it is incompatible with contemporary state of research on human nature and with man's activity in the world. The assessment focuses on the ecological approach to the concept of the noble savage (the so-called ecological Indian), which entered mass culture and shapes false beliefs about man's capabilities in relation to nature.