Konotacje koloru w testach swobodnych skojarzeń słownychw ciągu pięćdziesięciu lat. Studium porównawcze

The article presents an analysis of lexical data obtained by a free word association experiment in two studiesseparated by 50 years (Kurcz 1967, Gatkowska 2017: 1000 and 900 subjects respectively). Comparativeanalysis was used to analyze the names of colors (white, yellow, black, red, blue and green) and their experimentalconnotations. The gap of 50 years revealed the stability of meanings (semantic connotations) resultingfrom the fact that a given color is an inherent feature (e.g. white - snow), as well as stability of conventions(e.g. white - purity, innocence) and the simultaneous variability of extra-linguistic facts, e.g. thenumerous lexical connotations of red in the Kurcz study, motivated by the political situation of Poland at thetime, that are not present in the contemporary experiment, or new color connotations ( e.g. black - elegant,green - money). In both experiments one can see the use of metonymy to connect a color name and a person.

Artykuł przedstawia analizę danych leksykalnych pozyskanych od 1000 i 900 osób za pomocą eksperymentuskojarzeniowego w dwóch badaniach, które dzieli 50 lat (Kurcz 1967;, Gatkowska 2017). Jako metodęzastosowano analizę porównawczą, której przedmiotem są nazwy kolorów (biały, żółty, czarny, czerwony,niebieski i zielony ) i ich konotacje uzyskane eksperymentalnie. Różnica 50 lat ujawniła stabilność znaczeń(konotacje semantyczne) wynikającą z faktu, że dany kolor stanowi cechę inherentną obiektu (np. biały –śnieg), stabilność konwencji (np. biały – czystość, niewinność) i jednoczesną zmienność faktów pozajęzykowych,np. konotacje bodźca czerwony w badaniu Kurcz motywowane ówczesną sytuacją polityczną Polski,których nie ma w wynikach badania współczesnego, oraz nowe połączenia kolorów (np. czarny – elegancki,zielony – pieniądz). Wspólny jest metonimiczny mechanizm łączenia nazwy koloru z osobą.