Dwujęzyczność polsko-ukraińska w Strzelczyskach na Ukrainie (na przykładzie młodzieży i najstarszego pokolenia)

Artykuł dotyczy wybranych aspektów dwujęzyczności Polaków w Strzelczyskach. Strzelczyska (ukr. Стрілецьке) to wieś pod Mościskami na Ukrainie, która obecnie zamieszkana jest niemal wyłącznie przez Polaków (499 Polaków oraz 5 Ukraińców). Podstawę źródłową badań stanowią zarejestrowane w 2017 r. wywiady częściowo standaryzowane z 20 respondentami reprezentującymi dwa pokolenia: młodzież (14–16 lat) oraz najstarszych mieszkańców (66–86 lat). Zestawienie tych dwóch generacji pokazuje zmiany, jakie zaszły w badanym środowisku w ciągu ponad 70 lat od zakończenia II wojny światowej, gdy miejscowość znalazła się w granicach ZSRS. Badania prowadzą do wniosku, że polski jest językiem pierwszym strzelczan, ukraińskiego uczą się w wieku szkolnym (ich bilingwizm ma charakter sukcesywny). Poziom znajomości ukraińskiego zmienia się na różnych etapach życia: młodzież jest w fazie bilingwizmu postępującego, seniorzy – w fazie bilingwizmu recesywnego (bez kontaktu z językiem tracą jego znajomość). Niektórzy starsi mieszkańcy rozumieją ukraiński, ale barierę stanowi dla nich mówienie w tym języku (ich bilingwizm ma charakter receptywny). Interakcjom międzyjęzykowym strzelczan towarzyszy polsko-ukraińska komunikacja receptywna, a także zjawiska opisywane jako przełączanie kodów czy translanguaging.

The article concerns selected aspects of bilingualism among Poles in Strzelczyska. Strzelczyska (ukr.Стрілецьке) is a village located near Mościska in Ukraine; almost all of the village’s current residentsare Poles (499 Poles and 5 Ukrainians). The basis of the article consists of semi-structured interviewswith 20 respondents representing two generations: the youth (14–16 years old) and the oldest generation(66–86 years old), recorded in 2017. A comparison of these two generations showcases the changes thathave occurred in this community since the end of World War 2, when the village became USSR territory.The research leads to the conclusion that Polish is the first language of the inhabitants, they learn Ukrainianat school age (their bilingualism is successive). The level of knowledge of Ukrainian changes at differentstages of their lives: young people are in the phase of ascendant bilingualism, seniors are in the phase ofrecessive bilingualism (they lose their skills due to a lack of contact with the language). Some of the olderresidents understand Ukrainian, but speaking Ukrainian is an issue (their bilingualism is receptive). Theinter-language interactions of the inhabitants of Strzelczyska are accompanied by Polish-Ukrainian receptivecommunication, as well as the phenomena described as code-switching or translanguaging.