Studia

p. 121-147

Streszczenie w języku angielskim.

s. 121-147

This is a digressive and polemical article in which the author discusses the selected, more widely unknown episodes from the biography of Józef Cyrankiewicz, covering the period up to the 1950s. Above all, the following issues are analysed and interpreted: rumours about Cyrankiewicz’s compromising behaviour during his stay in Auschwitz; his attitude to the political past of his own socialist milieu, including the trial of the members of the Polish Socialist Party – Freedom, Equality, Independence (Polish acronym: PPS-WRN) (among others, the imprisoned nestor of the movement, Kazimierz Pużak); his relations with Witold Pilecki and Władysław Dering; his actual activity during the war. The author points out some exemplary methodological errors on which the accusations against Cyrankiewicz are usually based. The findings and interpretations result from examining selected academic and popular literature on the subject, memoirs and printed documents, as well as materials from the Central Archives of Modern Records and the Archives of the Institute of National Remembrance.

Summary in English.

Artykuł ma charakter dygresyjno-polemiczny, omawia wybrane, nieznane szerzej wątki z życiorysu Józefa Cyrankiewicza, obejmujące okres do lat pięćdziesiątych. Analizie i interpretacji poddano przede wszystkim następujące zagadnienia: plotki o jego kompromitującym zachowaniu podczas pobytu w Auschwitz; stosunek Cyrankiewicza do przeszłości politycznej własnego środowiska socjalistycznego, w tym do procesu PPS-WRN (m.in. uwiezionego nestora ruchu Kazimierza Pużaka); relacje z Witoldem Pileckim i Władysławem Deringiem; faktyczną działalność podczas wojny. Wskazano na przykładowe metodologiczne błędy, na których zazwyczaj opierają się oskarżenia skierowane przeciwko Cyrankiewiczowi. Ustalenia i interpretacje wynikają ze zbadania wybranej literatury naukowej i popularnej przedmiotu, wspomnień i dokumentów drukowanych oraz materiałów z Archiwum Akt Nowych i Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej.