Stan i przyszłość gospodarstw ekologicznych w drobnoobszarowym rolnictwie województwa małopolskiego = Innovation in fragmented agriculture on the example of organic farms in the Małopolskie Voivodship

Województwo małopolskie cechuje się silnym rozdrobnieniem rolnictwa, które w bardzo wolnym stopniu zmienia swoją strukturę i modernizuje sposoby produkcji. Duża część najmniejszych gospodarstw rezygnuje z uprawy roli i nie prowadzi chowu zwierząt. Prowadzi to do spadku efektywności sektora rolnego tego regionu i ogranicza wykorzystanie istniejącej siły roboczej, zasobów ziemi rolniczej izaangażowanego kapitału. Pojawiają się tu jednak działania o innowacyjnym charakterze, polegające na rozwoju wielofunkcyjnego rolnictwa i organizowaniu gospodarstw ekologicznych, agroturystycznych czy też wytwarzających produkty rolne metodami tradycyjnymi (produkty regionalne). W niniejszej pracy skupiono się na działalności gospodarstw ekologicznych, których w Małopolsce jest blisko 2 tys. Stanowiły one w2012 r. 6,9% ogółu gospodarstw ekologicznych w kraju. Ich istnienie i szybki rozwój traktować można jako znaczący w skali całego regionu kierunek zmian rolnictwie. W artykule zawarto analizę dynamiki ilościowej tych gospodarstw, scharakteryzowano uwarunkowania ich rozwoju w różnych warunkach środowiska przyrodniczego i społeczno-ekonomicznego Małopolski oraz omówiono główne problemy związane z produkcją, zbytem i przetwórstwem. Starano się też ukazać ich perspektywy jako jeden ze sposobów ożywienia rolnictwa regionu. Praca oparta jest w dużej części na własnych badaniach przeprowadzonych w gospodarstwach ekologicznych. Wykazały one, że przyszłość rolnictwa ekologicznego w województwie małopolskim jest niepewna. Na przeszkodzie ich organizowania stoi przede wszystkim brak kompleksowego podejścia do funkcjonowania gospodarstw od momentu ich powstania, poprzez proces produkcji, aż po organizację sieci dystrybucji. Powinien powstać spójny system ich gospodarowania w gospodarce żywnościowej regionu.

The Małopolskie Voivodship is characterized by a very low concentration of agriculture, with slowly transforming structure and modernization of production methods. A large part of the smallest farms resign from conducting farming activity and managing animal husbandries. This leads to decreased effectiveness of the agricultural sector in the region and limits facilitation of the existing labor force, the resources of agricultural land and the capital involved in this sector. Nevertheless, innovative activities are undertaken in this region consisting in development of multifunctional agriculture and organizing ecological or agritourism farms or farms which manufacture agricultural products with traditional methods (regional products). In this thesis, the author has focused on organization and operation of ecological farms which amount to nearly 2 thousand in the Małopolskie Voivodship. They constitute 9% of ecological farms in the entire country. Their existence and fast development may be treated as a significant direction of agricultural transformations in the national scale. The paper includes an analysis of the quantitative dynamics of such farms, as well as a characteristics of preconditions for their development in various conditions, both in terms of natural environment and socio-economic aspects. Furthermore, the main issues related to production, sales and processing have been described. The author has also made an effort to present their perspective as one of the methods of revitalizing agriculture in the region. To a large extent, the thesis is based on the author’s own research conducted at the ecological farms operating in the Małopolskie Voiviodship.