On the importance of the archaeological finds context also in the research of historians in connection with newer hypotheses about the attribution of the so-called Taman bracteates

W artykule przedstawione zostały nie tylko stan badań i krytyka dotychczas postawionych hipotez, ale także historia problemów związanych z datowaniem i atrybucją tzw. brakteatów tamańskich. Jest to bowiem dobry przykład tego, jak ważny jest archeologiczny kontekst znalezisk. Bez niego jesteśmy zdani tylko na stawianie mniej lub bardziej prawdopodobnych hipotez. Autor nie widzi możliwości przypisania „brakteatów” Wsiewołodowi Olegowicowi, ani też, przynajmniej na razie, Mścisławowi Włodzimierzowicowi; krytykuje również wykorzystanie w rozważaniach pieczęci przypisanej Michałowi Olegowi Świętosławicowi, gdyż może być ona współczesną fałszywką. Podziela obawy tych badaczy, którzy wątpią w autentyczność nowszych znalezisk samych „brakteatów”. Proponuje wydzielenie trzech odrębnych typów „brakteatów”; sądzi, że pierwszy typ, z tzw. znakiem Rurykowiczów, można rozpatrywać w kontekście jedenastowiecznym (znak jest zaś podobny do tych na monetach Świętopełka I), pozostałe dwa, z wyobrażeniami archanioła Michała, mogą pochodzić także z XII i XIII w. Nie dysponujemy na razie podstawą źródłową pozwalającą odpowiedzieć na podstawowe pytania – kiedy i dla kogo wybito tzw. brakteaty tamańskie. Sytuację może zmienić tylko znalezisko z archeologicznym kontekstem

ill.; 24 cm

il.; 24 cm

The author presents the state of research and a critical review of existing hypotheses, as well as a historical summary of issues related to the dating and attribution of the so-called Taman bracteates. It is an excellent example of the importance of the archaeological context, without which any interpretation is doomed to be based on more or less probable hypotheses. The author does not believe it possible today to attribute these „bracteates” to Vsevolod II Olgovič or to Mstislav Vladimirovič, at least for now; he is also critical of any consideration in this context of the seal attributed to Michael Oleg Svyatoslavič, as this artifact may very well be a modern fake. He shares the doubts of some researchers regarding the authenticity of newer finds of single „bracteates”. He favors distinguishing three separate „bracteate” types: the first, bearing the so-called sign of the Rurikids, should be viewed as being of 11th c. date (it resembles the sign on coins of Svyatopolk I), whereas the other two, both with representations of the archangel Michael, would be of 12th and 13th c. date respectively. The source base today is insufficient in the author’s opinion to determine who issued these so-called Taman bracteates and when. The situation may change with new finds coming from archaeological contexts