Editor between law and conscience

W przyjmowanym powszechnie przekonaniu edytor ma być fachowcem, który udostępnia teksty publiczności czytającej. W wypadku jednak tekstów osobistych (listów i dzienników) stają przed nim problemy natury etycznej: czy ma zlekceważyć charakter tych tekstów, które wyraźnie były pisane bez intencji ich upublicznienia, a nawet opatrzone zastrzeżeniem, by ich nie publikowano? gdzie znaleźć granicę między obowiązkiem ujawniania a zwykłą lojalnością wobec autorów listu czy dziennika intymnego? Co czynić z tekstami pisanymi w chorobie neurologicznej czy psychicznej? W artykule zaprezentowano dyskusje na ten temat z ostatnich lat oraz zastosowano rozróżnienie na dzieła o charakterze intymistycznym pisane w celu literackim i te mające status codziennej praktyki piśmiennej. W tym drugim wypadku autor rozważa argumenty za i przeciw ich publikowaniu, w przekonaniu, że nie mogą wystarczać normy prawa stanowionego, że edytor musi brać pod uwagę także znacznie mniej jednoznaczne wskazania własnego sumienia, czyli wyrobionego rozeznania na temat dobra i zła, poszanowania godności jednostki i jej prawa do tajemnicy.

In the commonly adopted approach, an editor is supposed to be a professional who provides texts to the reading audience. However, in the case of personal texts (letters and diaries) they face problems of ethical nature: whether to ignore the nature of those texts, which were clearly written without the intention of publicizing them, or even marked with an objection to do so? Where to find the line between the duty to reveal, and simple loyalty to the authors of a letter or an intimate diary? What to do with texts written in a state of mental or neurological illness? The article presents discussions on the topic from recent years, making a distinction into intimate works which were written for literary purposes and the ones which have the status of daily literary practice. In the latter case, the author analyzes arguments for and against publishing them, believing that the legal norms must not be sufficient, and that an editor must take into account also less unambiguous recommendations of his or her conscience, which means the ability to distinguish between good and evil and respect individual dignity and one’s right to privacy.