Dziedzictwo kulturowe Krakowa i jego dzielnic we współczesnej prozie kryminalnej

Miasta historyczne, szczególnie te o bogatym i wielowymiarowym dziedzictwie kulturowym, często stają się inspiracją i ważnym tłem dla szczególnego rodzaju twórczości literackiej, jakim są powieści kryminalne. Popularność tego typu prozy pozwala przy tym jej autorom kształtować lub wzmacniać pewien obraz miasta wśród szerokiego grona czytelników. Współuczestniczą tym samym w definiowaniu i utrwalaniu określonego rozumienia dziedzictwa kulturowego poszczególnych ośrodków miejskich w społeczeństwie. Celem artykułu jest analiza tego zjawiska, pokazanie sposobów uwzględniania i interpretacji dziedzictwa kulturowego Krakowa przez autorów współczesnych książek kryminalnych. Analizując treść wybranych powieści kryminalnych z początku XXI wieku, wyróżniono trzy podstawowe sposoby nawiązywania do dziedzictwa kulturowego historycznej stolicy Polski. Należą do nich, po pierwsze, odwołania do materialnego dziedzictwa miasta: jego układu urbanistycznego, placów i ulic oraz konkretnych miejsc czy obiektów zabytkowych, a także wybranych historycznych dzielnic. Dużo rzadziej w omawianych dziełach literackich można znaleźć nawiązania do przechowywanych w mieście zabytków ruchomych. Rolę równie ważną jak dziedzictwo materialne, nierzadko główną w kształtowaniu narracji powieści, pełnią natomiast rozmaite składowe niematerialnego dziedzictwa miasta: związki z rzeczywistymi postaciami historycznymi, historyczna toponomastyka, tradycje gastronomiczno-kawiarniane, tradycje działalności artystycznej, tradycje uniwersyteckie i edukacyjne, rzemieślnicze, produkcyjne, handlowe, historyczne funkcje obiektów i miejsc, zwyczaje i tradycje związane z uroczystościami o charakterze religijnym i ludycznym, legendy i związane z nimi zwyczaje, historyczna i współczesna obecność mniejszości etnicznych w mieście, mentalność i sposób życia jego mieszkańców, lokalne zwyczaje językowe oraz genius loci miasta. W toku analizy wyróżniono również trzeci istotny rodzaj odwoływania się do dziedzictwa kulturowego tj. pokazanie aktualnych kontrowersji wokół spuścizny kulturowej miasta - wyrażenie krytycznego komentarza na temat stereotypowego postrzegania oraz współczesnych form wykorzystania i sposobów przekształcania jego dziedzictwa.