The Tenth Muse from two perspectives : Andrzej Włast and Karol Irzykowskis writings about cinema

In 1924, at the very same time when the book of Karol Irzykowski X muza was published, there was a film column with the same title, edited by Andrzej Włast in a professional magazine "Ekran i Scena" ("Screen and Stage"). Both these two authors contributed to popularization the term "10th muse" to describe the phenomena of cinema and its aesthetics and forms, and to analyze the most famous film productions, directors and actors. Although Włast never mentioned the book by Irzykowski, and Irzykowski did not named any Polish film critics - even though he made some comments on current reviews - they were both fascinated by cinema as a new art and its development. While reading and comparing texts by Włast and Irzykowski, one can recognize crucial issues for the early film reflection in Poland, on world cinema and Polish cinema as well, taken from either theoretical or critical perspectives.

W momencie ukazania się X Muzy Karola Irzykowskiego w 1924 roku istniała już rubryka pod tym samym tytułem na łamach "Ekranu i Sceny", gdzie Andrzej Włast publikował swoje felietony o filmie. To właśnie obaj autorzy przyczynili się do upowszechnienia w Polsce terminu "dziesiąta muza", używając go w swojej refleksji poświęconej kinu, jego formie i estetyce, najważniejszym produkcjom i postaciom - aktorom i reżyserom. Mimo że Włast w ogóle nie odnotował pojawienia się publikacji Irzykowskiego, a i w książce żaden z polskich krytyków - często wspominanych i komentowanych - nie pojawił się z imienia i nazwiska, to łączy ich fascynacja kinem jako nową sztuką oraz jej rozwojem. Zestawienie tekstów obu autorów pozwala pokazać najważniejsze wątki wczesnej refleksji o kinie, także o polskiej kinematografii, podejmowanej z perspektywy teoretycznej oraz krytycznej.