Ecological pedagogy vs. ecological approach in pedagogical research : selected aspects

W artykule pokazano w jak różnych kontekstach używany jest wywodzący się z biologii termin ekologia. Uczyniono to na podstawie charakterystyki pedagogiki ekologicznej oraz podejść ekologicznych w badaniach społecznych czy humanistycznych. Ukazano rozumienie pojęcia środowisko w pedagogice społecznej, także środowiska przyrodniczego. Przedstawiono również kształtowanie się pedagogiki ekologicznej jako subdyscypliny w obrębie pedagogiki społecznej. Omawiając podejście ekologiczne w badaniach społecznych (w tym w pedagogice) nawiązano do koncepcji holonu i teorii afordancji możliwych do wykorzystania w wychowaniu poprzez świat uczuć, pragnień, tęsknot, wzruszeń tworzących środowisko życia jednostki. Konkludując stwierdzono, że inspiracje z obszaru humanistyki ekologicznej - odnajdywane również w pracach G. Batesona - nie ograniczają się do ochrony środowiska przyrodniczego życia człowieka. Tym samym pedagogika ekologiczna, badająca przygotowanie człowieka do uczestniczenia w życiu społecznym przez wykształcanie zachowań i wartości odnoszących się pozytywnie do środowiska przyrodniczego, nie jest tożsama z podejściem ekologicznym w badaniach pedagogicznych.

The article shows in how many different contexts the term 'ecology' originating from biology is used. This was done on the basis of characteristics of ecological pedagogy and ecological approaches in social and humanistic research. The understanding of the term ‘environment’ in social pedagogy, including the natural environment, is shown. The formation of ecological pedagogy as a subdiscipline within the scope of social pedagogy has also been presented. When discussing the ecological approach in social research (also in pedagogy), the author referred to the conception of holon and the theory of affordances that could be used in education through the world of feelings, desires, longings and emotions creating the life environment of the individual. To conclude, it was stated that inspirations from the field of ecological humanities - found also in G. Bateson’s works - are not limited to the protection of the natural environment of human life. This means that ecological pedagogy examining the preparation of the human being for participation in social life through the formation of behaviours and values referring positively to the natural environment is not identical to the ecological approach in pedagogical research.