Typescript in the age of "industrial culture" : on two versions of Black Paris by Jolanta Fuchsówna and Jan Brzękowski

Artykuł dotyczy odnalezionych niedawno maszynopisów powieści Czarny Paryż Jolanty Fuchsówny oraz Jana Brzękowskiego. Pokazuje, w jaki sposób maszyna do pisania wpływała na dynamikę twórczości wieloautorskiej na obszarze nowoczesnej kultury popularnej w dwudziestoleciu międzywojennym. Współpraca związanej z krakowskim koncernem prasowym IKC dziennikarki oraz awangardowego poety została nawiązana na gruncie wytwarzającej się wówczas "kultury przemysłowej" (Harro Segeberg), która polegała na odejściu od tradycyjnej książki w stronę nieliterackich form wyrazu. Przeznaczona do publikacji w wysokonakładowym dzienniku powieść kryminalna pisana była na maszynach równolegle przez oboje autorów. Maszynopisy dają wgląd w to, jak wyglądała dynamika procesu twórczego autorskiego duetu, jak uzgadniane ze sobą i przebudowywane były poszczególne karty maszynopisu (łącznie z ich fizyczną modyfikacją). Pozwalają też na prześledzenie, w jaki sposób nowe technologie zapisu medialnego wpłynęły na proces twórczy, na czym polegała specyfika procesu twórczego w przypadku pisana na maszynie oraz poszczególnych etapów przygotowywania utworu do druku.

The article deals with a recently found typescripts of Black Paris by Jolanta Fuchsówna and Jan Brzękowski. It shows how the typewriter affected the dynamics of a collaborative creativity in the popular culture of Polish interwar modernism. A cooperation between a journalist working for the IKC press publishing company (Fuchsówna) and an avant-garde poet (Brzękowski) was established on the grounds of "the industrial culture" (Harro Segeberg), based on the non-literary forms of expression. A crime novel, meant to be published in a largecirculation journal, was being written simultaneously by the two authors. Reading the typescripts allows the reader to reconstruct the dynamics of the creation process, to understand how both writers negotiated and modified the pages of the typescript (including physical modifications) and to see how the invention of the typewriter influenced the creation process and some successive stages of the editorial process.