Grecy, Witkacy i Czysta forma w literaturze

Tekst jest próbą odczytania twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza z perspektywy starożytnika. Na pierwszy rzut oka twórczość Witkacego niewiele oferuje badaczowi starożytności. Kontekst twórczości artystycznej Witkacego tworzą nurty malarskie i teatralne przełomu XIX i XX wieku. Tymczasem swoją filozofię artysta rozwijał w dyskusji ze współczesnymi mu nurtami fizykalizmu, fenomenologii i filozofii języka. Trudno też określić, na ile znał języki i teksty starożytne, na które powołuje się sporadycznie. Niemniej przy uważnej lekturze pism Witkacego okazuje się, że łączyło go z tradycją klasyczną więcej, niż mogłoby się na pierwszy rzut oka wydawać. W tekście analizuję związki twórczości literackiej i filozoficznej Witkacego ze starożytnością grecką. Rozpatruję wpływ teatru greckiego na koncepcję teatru formistycznego, a następnie porównuję krytykę niebędącej dziełem sztuki powieści u Witkacego z funkcją utworów literackich w Grecji klasycznej oraz ich krytyką, w szczególności ze strony Platona.

The text is an attempt to read the works by Stanisław Ignacy Witkiewicz from the perspective of antiquity. At first, Witkacy’s works do not offer much to the researcher dealing with antiquity. The context of Witkacy’s artistic creativity is shaped by trends in painting and theatre at the turn of the 19th and 20th centuries. He developed his philosophy in a discussion with contemporary trends in physicalism, phenomenology and philosophy of language. It is also difficult to determine how deep his knowledge of languages and ancient texts was, and to which he refers only sporadically. Nevertheless, when carefully reading Witkacy’s writings, he turns out to have more in common with classical tradition than one might initially think. In the text, I analyze the links between the literary and philosophical work by Witkacy and Greek antiquity. Firstly, I examine the influence of the Greek theatre on the concept of the formist theater and then compare Witkacy’s criticism of the novel not considered a work of art with the function literary works played in ancient Greece and their criticism, in particular from Plato.