Systemy prawne ochrony zabytków z perspektywy teorii prawa administracyjnego

The book analyses the legal systems governing the protection of monuments in view of the theory of administrative law. Given the diversity of the political, systemic, legal and social conditions, one may distinguish a category of systems aiming to codify qualified cultural heritage of humanity. Such model legal systems are exemplified by France and Ukraine. The legislation of these countries relies on the notions of heritage and cultural heritage. However, French legislation, which codifies cultural heritage in the broadest possible manner, disregards non-tangible cultural heritage. Such heritage is protected by separate legal norms. The study discusses the Austrian legal system governing the protection of monuments. The matter is not widely present in the Polish legal doctrine. The specificities of the system of German law is given much consideration, too. In both countries, the consequences of World War II, in terms of equitable restitution of ownership rights to unlawfully appropriated cultural property, have not been fully overcome. When describing the system of Polish law, the author of the book points that in light of the doctrine and EU legislation, there is a need for protection and management of cultural heritage in a holistic and integrated manner. The author suggests that the paradigm of the legal protection of Polish cultural heritage needs to be remodelled in its entirety.

Przedmiotem rozważań prowadzonych w książce jest analiza systemów prawnych ochrony zabytków z perspektywy nauki prawa administracyjnego. Ze względu na zróżnicowane uwarunkowania polityczne, ustrojowo-prawne i społeczne można wyodrębnić systemy, które zmierzają w stronę skodyfikowania kwalifikowanej kulturowej spuścizny ludzkości. Przykładami takiego modelowego systemu prawnego jest Francja i w znacznym oddaleniu Ukraina. W prawodawstwie tych państw wykorzystano pojęcia dziedzictwa i dziedzictwa kulturowego. W przypadku prawodawstwa francuskiego, które w najszerszy sposób skodyfikowało materię dziedzictwa kulturowego pominięte zostało jednak przejawy niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Jest ono chronione odrębnymi normami prawnymi. W pracy przeprowadzone zostały rozważania dotyczące systemu prawa austriackiego normującego ochronę dziedzictwa kulturowego. Materia ta nie jest zbyt często obecna w polskiej doktrynie prawnej. Szeroki kontekst rozważań dotyczy także specyfiki systemu prawa niemieckiego. W obu przywołanych państwach do dnia dzisiejszego nie zostały całkowicie przezwyciężone skutki II wojny światowej w zakresie sprawiedliwego przywracania praw właścicielskich do przejmowanych bezprawnie dóbr kultury. Autor książki charakteryzując system polskiego prawa wskazuje, że biorąc pod uwagę poglądy doktryny i prawodawstwo unijne należy postrzegać konieczność ochrony i zarządzania holistycznie ujętego zintegrowanego dziedzictwa kultury. Implikuje on konieczność przebudowy całego paradygmatu ochrony prawnej spuścizny kulturowej w Polsce.