Charakterystyka petrograficzna paleogeńskich piaskowców serii magurskiej na północ od Nowego Targu

Badano paleogeńskie piaskowce: piaskowce osieleckie i piaskowce z formacji beloweskiej (miejscowość Osielec – Beskid Makowski). Próbki skał (14) pobrano w odsłonięciach w potoku Osielczyk. Wykonano analizę modalną skał, obserwacje płytek cienkich w mikroskopie optycznym, oraz badania składu chemicznego w mikroobszarze minerałów skałotwórczych i ciężkich (metoda EDS).Stwierdzono, że piaskowce osieleckie są średnio-ziarnistymi arenitami kwarcowymi i arenitami sublitycznymi (wg. klasyfikacji Pettijohn i in., 1972) o spoiwie ilastym, natomiast piaskowce formacji beloweskiej są średnio-ziarnistymi do grubo-ziarnistych arenitów sublitycznych ze znaczną zawartością matriks i spoiwem węglanowym. Piaskowce obu rodzajów zawierają głównie kwarc (zgranulowany), rzadziej skalenie (plagioklazy, albit), jasne łyszczyki i przeobrażony biotyt oraz litoklasty (granitów, gnejsów, łupków łyszczykowych) także minerały ciężkie, głównie cyrkon, a także minerały z gr. TiO2 (rutyl, brookit, anataz), turmaliny oraz glaukonit (głównie piaskowce osieleckie). Ponadto, stwierdzono w piaskowcach osieleckich obecność spineli chromowych a w piaskowcach z formacji beloweskiej obecność monacytu, nielicznych granatów i ksenotymu.Na podstawie składu mineralogicznego minerałów skałotwórczych i ciężkich określono, że masyw źródłowy dla skał obu formacji był zbudowany ze skał magmowych (granity, pegmatyty) oraz skał metamorficznych (średniego do wysokiego stopnia – gnejsy, łupki łyszczykowe). Badane skały zawierają także recyklowany materiał ze starszych skał klastycznych.

The Paleogene sandstones: the Osielec sandstones and the Beloweska Formation sandsones (Osielec village – Beskid Makowski) were investigated. Rocks samples (14) in outcrops in the Osielczyk stream were collected. The modal analysis, the observations of thin section in the optical microscope and the chemical microprobe compositions of rock-forming and heavy minerals by the SEM method were performed.It was stated, that the Osielec sandstones are medium-grained quartz and sublithic arenites (according to Pettijohn et al., 1972 classification) with clay cement. However, the Beloweska Formation sandstones are medium- to thick-grained sublithic arenites with a significant amount of matrix and carbonate cement.Both types of sandstones are mainly consist of mainly quartz (mosaic), rare feldspars (plagioclases, albite), white mica, altered biotite and lithoclasts (granites, gneisses, mica schists) also heavy minerals, mainly zircon, TiO2 minerals (rutile, brookite, anatse), tourmaline, and glauconite (mainly the Osielec sandsone). Moreover, the occurrence of Cr-spinels in the Osielec sandstones and the presence of monazite, a few garnets and xenotime in the Beloweska Formation sandsones was detected.Based on the mineral composition of rock-forming and heavy minerals it is concluded, that source area was built from igneous rocks (granites, pegmatites) and metamorphic rocks (medium- to high-grade – gneisses, mica schists). The studied rocks also contain recycled material of old clastic rocks.