Praca przedstawia politykę historyczną Białorusi po rozpadzie ZSRR: od 1991 roku do dnia dzisiejszego. W pierwszym rozdziale jest także prezentowana polityka w sferze historii w okresie radzieckim. Wprowadzona periodyzacja pokazuje zmiany, będące przechodzeniem przez kolejne fazy, nazywane „pronarodowymi” lub „odrodzeniowymi” i „prorosyjskimi” lub „proradzieckimi”.Po uzyskaniu przez Białoruś niepodległości miały miejsce trzy takie okresy. Lata 1991-1994 związane były z odrodzeniem narodowym Białorusinów, demokratyzacją i białorutenizacją życia społecznego oraz powrotem do koncepcji historii narodowej, której zadaniem było uzasadnienie istnienia niepodległego państwa białoruskiego. Dla lat 1995-2001, przypadających na pierwszą kadencję prezydenta Alaksandra Łukaszenki, charakterystyczny był odwrót od tych tendencji w kierunku reintegracji z Federacją Rosyjską. W polityce wewnętrznej znaczącym posunięciem prezydenta był powrót do lekko zmodyfikowanych radzieckich symboli państwowych i faktyczna delegalizacja historycznej symboliki narodowej: herbu Pogoń i flagi biało-czerwono-białej, które stały się symbolami opozycji narodowo-demokratycznej. Do szkół powróciły także podręczniki radzieckie, mówiące o odwiecznej jedności narodów białoruskiego i rosyjskiego. Tendencja zaczęła się zmieniać od 2002 roku, kiedy władze Białorusi zaczęły aktywnie propagować „białoruski model” rozwoju i sięgnęły po hasła niepodległościowe. Związane to było z fiaskiem integracji białorusko-rosyjskiej, która okazała się tylko propagandowym przedsięwzięciem.Obecnie na Białorusi polityka historyczna istnieje jako hybryda radzieckości w sferze symbolicznej i propagandowej i mocnego nastawienia proniepodległościowego, które jest środkiem do mobilizacji społeczeństwa i utrzymania systemu osobistej władzy Alaksandra Łukaszenki. Tendencja do „miękkiego” nacjonalizmu jest wynikiem obaw przed Rosją, która jest zainteresowana w faktycznej integracji i udziale w białoruskich przedsiębiorstwach. Jest to jednak specyficzny nacjonalizm, który niektórzy badacze nazywają „kreolskim”: podkreśla samodzielność narodu białoruskiego, a jednocześnie trwale wiąże go z kontekstem radzieckim i rosyjskim, utrzymuje język i kulturę białoruską w pozycji dyskryminowanej.Polityka historyczna w pracy jest rozumiana zarówno jako polityka wobec nauki historycznej, jak też narzucanie społeczeństwu pewnych interpretacji i używanie historii do argumentacji. W celu przedstawienia tej polityki pokazane są typowe tezy i hasła pojawiające się w propagandzie państwowej, przeanalizowana jest tak zwana „ideologia państwa białoruskiego” (w tym działalność instytucji państwowych, kształtujących i rozpowszechniających ideologię), prezentowana jest polityka edukacyjna w sferze historii, a także wykorzystanie przestrzeni publicznej.Kończy pracę krótka prezentacja tendencji zachodzących w środowiskach historyków niezależnych. Pokazane są zarówno stanowiska krytyczne wobec „romantycznej historiografii” pierwszej połowy lat 90. XX wieku, jak również jej współczesna apologia. Pokazuje to niejednorodność, krytycyzm i pluralizm myśli, który jest charakterystyczny dla historyków działających poza strukturami państwowymi.Praca pokazuje, że myśl historyczna i polityczna na Białorusi nie trwa w bezruchu, ale się stale rozwija. Zarówno oficjalna, jak też narodowo-demokratyczna wizje historii nie są jednolite i zmieniają się w czasie. Katalizatorem zmian w pierwszej z nich są pragmatyczne potrzeby polityczne, w drugiej – zarówno one, jak też rzetelne badania naukowe. Obydwie koncepcje można uznać za konkurujące idee narodowe.
The paper presents the historical policy of Belarus after the collapse of the Soviet Union: from 1991 until the present day. In the first chapter the policy in the sphere of history in the Soviet period is also presented. Chosen periodization shows changes of phases, called "pro-national" or "revival" and "pro-Russian" or "pro-soviet”.After obtaining independence by Belarus, there have been three such periods. The years 1991-1994 were associated with the rebirth of national belarusian movement, democratization and return to the concept of national history, whose task was to justify the existence of an independent Belarusian state. For the years 1995-2001, being the first term of President Alaxander Lukashenko, the reversal of these trends towards reintegration with the Russian Federation was characteristic. In domestic policy the President made a major step back to a slightly modified Soviet state symbols and the proscription of the actual historical national symbols: the white-red-white flag and coat of arms Pogon, which have become symbols of national-democratic opposition. Also Soviet textbooks had returned to school with speaking of the eternal unity of the Belarusian and Russian peoples. The trend began to change since 2002, when the Belarusian authorities have begun to actively promote the "Belarusian model" of development and use slogan of independence. This was related to the failure of integration between Belarus and Russia, which was only a propaganda project.Historical policy in Belarus exists now as a hybrid of Sovetism in symbolic sphere and propaganda, and a strong independent attitude, which is a means to mobilize society and maintain the personal power of Alexander Lukashenko. The trend towards "soft" nationalism is the result of fear of Russia, which is interested in the actual integration and privatization in Belarusian enterprises. However, this is a specific nationalism, which some researchers call a "Creole": it is emphasizes independence of the Belarusian people, but at the same time permanently binds him to the Soviet and Russian context, maintains the Belarusian language and culture in a discriminated position.Historical policy at this paper is understood as policy towards the science of history and also as forcing some interpretations in public and use of history to the arguments. To present this policy the typical arguments and slogans appear in the state propaganda are shown, the so-called "Belarusian state ideology" is analized (including the activities of state institutions in creating and disseminating the ideology), educational policy in the sphere of history and the use of public space are also presented.Paper is finished with a short presentation of the trends occurring in the environment of independent historians. The positions critical to the "romantic historiography" of the first half of the 90s XXth century, as well as its contemporary apologia are shown. This shows the heterogeneity, criticism and pluralism of thought, which is characteristic for historians working outside the state structures.Paper shows that historical and political thought in Belarus is not motionless, but is constantly evolving. Both the official, as well as the national-democratic visions of history are not uniform and vary over time. The catalyst for change in the first of them is pragmatic policy needs, in the other - pragmatism, as well as significant scientific research. Both concepts can be considered as competing national ideas.
