Autor pracy przedstawia problematykę umiejscowienia prokuratury w systemie organów państwa. Wykazuje, że ustrojowa pozycja tej instytucji, ściśle wpływa na poziom jej niezależności, która jest niezbędna do fachowego i obiektywnego działania. Relacje z poszczególnymi władzami w państwie w mniejszym lub większym, stopniu wpływają na status prokuratora i jego apolityczność. Poprzez analizę ewolucji prokuratury, jak i konfrontacja jej ustrojowej pozycji w poszczególnych krajach autor podkreśla, że zakres tych relacji przedstawia się różnie. W związku z tym istnieje wiele modeli umiejscowienia prokuratury wśród organów państwa, które próbuje scharakteryzować w swoich rozważaniach. Ich odmienność można zauważyć śledząc rozwój historyczny tej instytucji, dlatego w pierwszym rozdziale sięga do „korzeni” tej instytucji. Przedstawia jej pierwsze formy funkcjonujące w czasach nowożytnych, po czym skupia się na historii polskiej prokuratury XX w. W szczególny sposób uwzględnia specyfikę funkcjonowania tego organu w okresie PRL. Koniec rozdziału pierwszego wieńczy krótka prezentacja zmian w funkcjonowaniu prokuratury postulowanych przez środowisko prawnicze, które znacznie wpłynęły na obecny kształt polskiej prokuratury. W literaturze przełomu XX i XXI w. zauważa się zwłaszcza konieczność zwiększenia niezależności prokuratury. Jej działania powinny być w pełni apolityczne i obiektywne. Jednakże pełne odcięcie prokuratury od wpływu innych organów państwa w praktyce nie jest możliwe, gdyż mogłoby to spowodować dysfunkcje w jej funkcjonowaniu, a nawet bezsensowność jej istnienia. Z uwagi na to niezwykle trudne jest ustalenie takiej ustrojowej pozycji prokuratury, która zapewniłaby jej odpowiedni poziom niezależności. Państwa borykają się z tym problemem niemal od początków istnienia tej instytucji. Przyczyniło się to do powstania we współczesnym świecie wielu modeli określających ustrojową pozycję prokuratury i do nieustannie podejmowanych prób ich korygowania. Modele te obrazuje rozdział drugi, który zawiera zarówno ogóle uwagi dotyczące umiejscowienia prokuratury w systemie organów państwa, jak i pozycję tego organu w poszczególnych krajach. Autor próbuje ustalić miejsce prokuratury wśród trychotomicznie podzielonych władz wybranych państw. Zwraca uwagę na to, że łączące ich relacje w dużej mierze zależą od rozwoju historycznego, kulturowego i socjalnego każdego z krajów. Natomiast trzeci rozdział pracy poświęca na omówienie obecnego obrazu prokuratury w Polsce. Przedstawia elementy, które w znaczny sposób wpływają na pozycję tego organu wśród organów państwa, a zarazem na poziom jej niezależność. Zwraca uwagę na najistotniejsze zmiany ustrojowo-organizacyjne wprowadzone ostatnią nowelizacją ustawy o prokuraturze. Na koniec wspomina także o prokuratorach Instytutu Pamięci Narodowej-Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, którzy są nieodzowną częścią polskiej prokuratury o specyficznym obszarze działania.
The author of this paper presents the problem of placing the public prosecutor’s office within the system of state bodies. It demonstrates that the constitutional position of this institution closely affects the level of its independence, which is required for a professional and objective operation. Relations with particular authorities in the country, to a greater or lesser degree, affect the status of the prosecutor and his political indifference. By analyzing the evolution of the public prosecutor’s office, as well as confrontation of its constitutional position in different countries, the author emphasizes that the scope of these relationships is different. With regard for the above, there are numerous models for placing the public prosecutor’s office among the various bodies of the country, which I attempt to describe in my considerations. Their differences can be seen by following the historical development of this institution, therefore the first chapter goes back to the "roots" of the institution. It presents its initial forms functioning in contemporary times, and then focuses on the history of the Polish public prosecutor’s office of the twentieth century. There is also a particular emphasis on the specificity of the functioning of the institution in People’s Republic of Poland. A short presentation of changes in the functioning of the public prosecutor’s office, postulated by the legal community, which greatly influenced the current shape of the Polish prosecutor's office can be found at the end of the first chapter. In literature at the turn of the twentieth and twenty-first centuries the need to increase the independence of the public prosecutor’s office is visible. The activity of the institution should be completely politically indifferent and objective. However, full separation of the public prosecutor’s office from the influence of other state bodies is impossible in practice as this could cause malfunctions in its functioning, and, even, its existence. With regard to that, it is very difficult to establish such a constitutional position of the public prosecutor’s office which would provide an appropriate level of independence. Countries have faced this problem since almost the beginnings of this institution. In recent times, this contributed to the emergence of many models determining the constitutional position of the public prosecutor’s office and constant attempts aimed at their correction. These models are presented in the second chapter, which includes both general observations regarding the placement of the public prosecutor’s office in the system of state bodies and the position of the institution in particular countries. The author attempts to establish the place of the public prosecutor’s office in the tripartite division system of authorities of selected countries. He points out the fact that relations between them, to a large extent, depend on the historical, cultural and social development of each country. Whereas the third part of this paper is devoted to the discussion of the current image of the public prosecutor’s office in Poland. It demonstrates the elements which significantly affect the position of the institution among state bodies, as well as its level of independence. It emphasizes the most important constitutional and organizational changes, introduced by the recent amendments to the Act on the public prosecutor’s office. At the end, this paper includes information regarding the public prosecutor’s offices of the Institute of National Remembrance-Commission for the Prosecution of Crimes against the Polish Nation, which are an indispensable part of the Polish public prosecutor’s office with a specific field of activity.
